16 راهکار طلایی در رفتار با کودک پرخاشگر
چگونگی رفتار با کودک پرخاشگر یکی از اصلی ترین دغدغه های والدین است. پرخاشگری یکی از مهم ترین و رایج ترین اختلالات عصبی و هیجانی است.
پرخاشگری به نوعی رفتار دفاعی گفته می شود که کودکان برای رفع خواسته ها و نیاز های خود انجام می دهند. این رفتار به نقاط ضعف، کبود عزت نفس و عصبانیت کودک باز می گردد. این نوع رفتار معمولا در سن 2 الی 4 سالگی در کودکان بروز پیدا می کند.
پرخاشگری در صورتی که به موقع درمان نشود، مشکلات رفتاری و خلقی بسیار زیادی را برای کودکان در آینده ایجاد می کند. در این مقاله قصد داریم که در مورد نحوه رفتار با کودک پرخاشگر با شما دوستان صحبت کنیم. ما را همراهی کنید.
همچنین بخوانید: چطور کودک شاد داشته باشیم؟
نشانه های کودک عصبی و پرخاشگر
کودکان پرخاشگر در گذر زمان رفتار های پرخاشگرانه متفاوتی را از خود نشان می دهند. از جمله نشانه های عصبی در این کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- با بزرگسالان به طور مداوم دعوا می کنند.
- در طول روز به دفعات زیاد عصبانی می شود.
- مدام گریه می کنند و برای تحمیل خواسته های خود جیغ و فریاد می زنند.
- به کودکان دیگر آسیب های فیزیکی و روحی وارد می کنند.
- لجباز و خودخواه هستند.
- ارتباط صمیمی و گرمی با اعضای خانواده خود ندارند.
- نسبت به کودکان و خانواده حس تنفر و انزجار دارند.
- بدبین، حساس و اهل کینه توزی هستند.
علت پرخاشگری کودکان
عوامل مختلفی زمینه مناسبی را برای بروز این نوع اختلال فراهم می کنند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک
- بیماری های ویروسی
- نحوه برخورد والدین با کودک
- کشمش ها و درگیری های بین والدین
- جلب توجه
- کسب اطمینان و آرامش
- محیط نا آرام خانه
- استرس دوران بارداری
- گرسنگی
- اختلال خواب
- اختلال شخصیتی
بدیهی است هر چقدر که رفتار های خشن و تند بین اعضای خانواده بیشتر باشد، کودک نیز تحت تأثیر محیط اطراف قرار می گیرد و به مرور زمان نشانه های رفتار های جنگ ستیزی، لجبازی و پرخاشگری در آن ها شکل می گیرد.
رفتار درست با کودکان پرخاشگر
والدین باید طرز رفتار با کودک پرخاشگر را با استفاده از روش های مختلف روانشناسی به خوبی فرا بگیرند تا بستر مناسبی را برای کاهش رفتار های تند و عصبی کودکان فراهم کنند. اگر رفتار های خشن و عصبی کودکان پرخاشگر درمان نشود، آینده آن ها به خطر می اندازد.
بنابراین والدین باید رفتار های کودکان خود را به طور مدام بررسی و ارزیابی کنند. آن ها باید انواع روش های درمانی و طرز رفتار درست با کودکان پرخاشگر را برای بهبود شرایط روحی و جسمی آن ها به خوبی یاد بگیرند. در ادامه با برخی از رفتار های درست با کودکانی که از این اختلال رنج می بریم، بیشتر آشنا می شویم.
برقراری ارتباط چشمی
این رفتار یکی از مهم ترین انواع رفتار با کودک پرخاشگر است. هنگامی که کودک در حال گریه کردن، جیغ زدن یا داد زدن است، شما می توانید خم شوید و به چشمان او نگاه کنید و قاطعانه مخالفت خود را در برابر رفتار پرخاشگرانه او اعلام کنید.
ارتباط چشمی با این نوع کودکان بر اساس مشاهدات و یافته هایی علم روانشناسی، نقش بسیار مهم و تأثیر گذاری بر روی آن ها می گذارد.
امر و نهی نکنید
شما نباید در مورد موضوعات و مسائل مختلف به کودکان خود امر و نهی کنید. زیرا کودکان یکی از اعضای خانواده شما هستند و برای خود قدرت تعقل و تفکر دارند. بعضی از والدین به صورت پیوسته به کودکان خود دستور می دهند و شرایط زندگی را برای آن ها سخت می کنند. امر و نهی یکی از مهم ترین عواملی است که باعث بروز رفتار های تند و خشن در کودکان می شود.
آنالیز رفتار کودک
شما باید رفتار ها و اعمال کودکان خود را در موقعیت های مختلف آنالیز و تجزیه کنید. در این صورت می توانید علل بروز رفتار های ناپسند و عصبی را در کودکان پیدا کنید و با استفاده از شیوه های مختلف درمانی از بروز آن ها جلوگیری کنید. رفتار های پرخاشگری در کودکان از از نقاط ضعف و کمبود های آن ها نشأت می گیرد.
به کودک زمان دهید
رفتار با کودک پرخاشگر به زمان نیاز دارد. هنگامی که کودک رفتار نامناسبی دارد یا برای تحمیل خواسته اش به شما از رفتار های پرخاشگرانه استفاده می کند. به سرعت انتظار نداشته باشید که رفتار خود را تغییر دهد.
زیرا در چنین حالتی حس لجبازی در کودک برانگیخته می شود و رفتار خود را به صورت مکرر انجام می دهد. شما می توانید برای کنترل رفتار او از هشدار چند دقیقه ای استفاده کنید. مثلاً خیلی محکم و قاطعانه به او بگویید پنج دقیقه فرصت دارد که رفتار خود را اصلاح کند.
به کودک حق انتخاب دهید
حق انتخاب در رفتار با کودک پرخاشگر نقش مهمی دارد. یکی از مهم ترین علل پرخاشگری برخی از کودکان این است که از قدرت کافی برخوردار نیستند و از کمبود اعتماد به نفس رنج می برند.
کودکان پرخاشگر برای اینکه شما با خواسته او موافقت کنید. از خود رفتار های پرخاشگری و عصبی نشان می دهند. در صورتی که به کودک اجازه دهید که مدل، رنگ و شکل اسباب بازی و لباس خودش را انتخاب کند، میزان بروز رفتارهای تند او نیز کاهش می یابد.
والدین باید سعی کنند که قدرت تصمیم گیری کودکان را افزایش دهند. در صورتی که کودک قدرت انتخاب و تصمیم گیری نداشته باشد، برای بیان خواسته های خود رفتار های خشن نشان می دهد.
الگوی مناسب بسازید
در رفتار با کودک پرخاشگر الگو سازی کنید. کودک تحت تاثیر رفتار های مثبت و منفی والدین خود قرار می گیرد. شما باید سعی کنید که در شرایط تنش زا و تحریک کننده زندگی، به اعصاب خود مسلط باشید و رفتار های آرام و بدون تنشی از خود بروز دهید. زیرا کودکان رفتار ها و اعمال والدین خود را در شرایط مختلف زیر نظر می گیرند و سعی می کنند که از آن ها تقلید کنند.
همچنین بخوانید : بهترین روش های کنترل ترس کودک کدامند؟
بازی بسازید
بازی در رفتار با کودک پرخاشگر نقش مهمی دارد. بسیاری از کودکان از انجام دادن کارهای تکراری و یکنواخت مثل حمام کردن و مسواک زدن بیزار هستند.
شما باید با استفاده از اسباب بازی های مختلف مثل عروسک های حمام یا مسواک های عروسکی، انجام کار های روزمره را برای آن ها لذت بخش و جذاب کنید. امروزه تعداد زیادی بازی و اسباب بازی مختلف برای کودکان طراحی و تولید شده است که کار های یکنواخت را برای آن ها جذاب تر می کند
همچنین بخوانید: بهترین راهنمای بازی در خانه با کودک
کنترل خود را حفظ کنید
گاهی ممکن است که کودک رفتار های بسیار خشن و عصبی را از خود بروز دهد. شما باید در چنین حالتی آرامش خود را حفظ کنید و عصبانی نشوید.
زیرا کودکان با دیدن رفتار های خشن والدین بیشتر تحریک می شوند و رفتار خود را به طور مداوم تکرار می کنند. شما در چنین شرایطی باید محکم، قاطعانه و بدون هیچ گونه عصبانیت از کودک بخواهید که رفتار ناپسند خود را ترک کند.
تقویت حس مسئولیت پذیری در کودک
مسئولیت پذیری و تعهد یکی از مهم ترین رفتار هایی است که کودکان باید در دوران کودکی به خوبی یاد بگیرند. وقتی کودک متوجه شود که در قبال رفتار ها و اعمالی که از خود نشان می دهد، باید مسئولیت پذیر باشد.
سعی می کند که رفتار های ناپسند خود را کنار بگذارد. متاسفانه بسیاری از والدین در تربیت فرزندان خود کوتاهی می کنند و اصول مهم زندگی را به او آموزش نمی دهند. کودکی که روحیه تعهد و مسئولیت پذیری ندارد، برای هیچ کس احترام و ارزش قائل نیست.
دور نگهداشتن کودک از محرک ها
اختلال خواب و گرسنگی جزء مهم ترین محرک هایی هستند که سبب بروز رفتار های عصبی در کودکان می شوند. علل پرخاشگری کودکان در دوره های مختلفی سنی آن ها متفاوت است.
شما باید رفتار های کودکان را به خوبی ارزیابی کنید تا نقاط ضعف آن ها را به خوبی شناسایی کند. شما در چنین حالتی می توانند رفتار های عصبی کودکان را بهتر کنترل کنید.
همدلی با کودک
شما می توانید با کودک خود در مورد علت بروز ناراحتی او همدردی کنید و شرایط خود را به زبان کودکانه و صمیمی برای او توضیح دهید. در چنین حالتی کودک احساس آرامش بیشتری دارد و ممکن است که رفتار خود را ترک کند.
داشتن رویکرد مناسب
شما باید در برخورد و رفتار با کودک پرخاشگر خود از رویکرد ها و شیوه های مناسب استفاده کنید. شما نباید از کودک خود انتظار داشته باشید که همواره رفتار های سنجیده و معقولانه ای داشته باشد. شما می توانید با بررسی علل رفتار های پرخاشگری و عصبانیت کودکان از روش های روانشناسی مناسبی برای برخورد با او استفاده کنید.
همچنین بخوانید: آشنایی با پر خطرترین مشکلات رفتاری کودکان
رفتار خود را ارزیابی کنید
شما باید رفتار های خود را با کودک خود بررسی و ارزیابی کنید. در صورتی که با کودک رفتار مناسب و صمیمی نداشته باشید. او به مرور زمان برای جلب توجه شما، رفتار های خشن و نامناسبی را از خود بروز می دهد. پس در نحوه برخورد با کودکان بسیار دقت کنید و به آن ها حس امنیت و آرامش دهید.
تشویق کودک زمانیکه آرام است
شما می توانید در مواقعی که کودک در شرایط آرامی به سر می برد و از نظر روحی شرایط مناسبی دارد. به صورت کلامی و عملی مثل خرید اسباب بازی به او محبت کنید. در این صورت کودک متوجه می شود که رفتار های ناپسند و عصبی که در هنگام عصبانیت از خود بروز می دهد، مناسب نیست.
مشخص کردن قوانین
قوانین همیشه باعث محدودیت فعالیت و عملکرد کودکان می شوند. شما می توانید قوانین مشخصی را در مورد نوع رفتار و عمل کودکان پرخاشگر تعیین کنید. مثلاً در صورتی که کودک رفتار خشن از خود نشان داد، او را از تماشای تلویزیون به مدت یک روز محروم کنید.
رفتار مقابله به مثل نکنید
هیچوقت در برابر رفتار های پرخاشگرانه و خشن کودکان با آن ها تند برخورد نکنید. زیرا رفتار مقابله به مثل شما باعث می شود که کودکان بر روی خواسته های خود بیشتر پافشاری کنند.
نحوه برخورد با کودک پرخاشگر در سنین مختلف:
یک ساله
- به کودک یک ساله پرخاشگر خود خیلی توجه کنید.
- به او احساس امنیت و آرامش دهید.
- به نیاز های جسمی او مثل گرسنگی، تشنگی و خوابیدن توجه کنید.
- او را در آغوش بگیرید و به او محبت کنید.
دو ساله
- به خواسته های نادرست کودک توجه نکنید.
- حواس کودک را با صحبت، شوخی و اسباب بازی عوض کنید.
- از گریه کردن کودک جلوگیری نکنید.
- به کودک خود در موقع عصبانیت رشوه ندهید.
سه ساله
- در برخورد با او محکم و قاطعانه عمل کنید.
- علت رفتار عصبی او را بررسی کنید.
- او را برای مدت کوتاهی از انجام کارهایی که دوست دارد منع کنید.
همچنین بخوانید : مراحل رشد کودک دو تا سه سالگی
چهار ساله
- به او آسیب فیزیکی و جسمی نرسانید.
- سر او داد نزنید و با او مهربان باشید.
- برای او محدودیت و قوانین تعیین کنید.
- با زبانی ساده و کودکانه از او بخواهید که رفتارش را کنترل کند.
پنج ساله
- قدرت تصمیم گیری و مسئولیت پذیری را در کودک افزایش دهید.
- از او بخواهید که در مورد علت رفتارش توضیح دهید.
- به نظرات او احترام بگذارید.
- با زبانی کودکانه و منطقی با او صحبت کنید.
شش ساله
- ارتباط عاطفی و صمیمی با کودک برقرار کنید.
- با او در مورد خواسته هایش گفتگو کنید.
- با او بازی کنید.
- در مقابل رفتار های او عصبانی نشوید.
- به او مهارت ساکت شدن را یاد دهید.
هشت ساله
- به موفقیت های کودکان خود توجه کنید.
- به او اعتماد به نفس دهید.
- از کودک ایراد نگیرید.
- در مورد علت ناراحتی و احساسات منفی کودک با او صحبت کنید.
- شرایط مناسبی را برای ورزش کردن کودک فراهم کنید.
- از کودک انتظارات بیجا و نامعقول نداشته باشید.
چه زمانی باید نگران پرخاشگری کودک باشیم؟
امروزه علم روانشناسی و روانپزشکی راهکار ها و راه حل های مختلفی را در رفتار با کودک پرخاشگر تعیین کرده است. والدین می توانند با استفاده از این راهکار ها به آرامش کودکان پرخاشگر کمک کنند. والدین باید در شرایط زیر حتما به کودکان پرخاشگر توجه کنند:
- رفتار پرخاشگر و عصبی کودک به سلامتی جسمی و روحی آسیب جدی وارد کند.
- کودکان پرخاشگر توانایی برقراری ارتباط عاطفی و اجتماعی را با سایر کودکان و بزرگسالان ندارند.
- در روند تحصیلی و فرآیند یادگیری کودکان اختلال ایجاد شود.
- کودک به خود و سایر کودکان آسیب فیزیکی و روحی وارد کند.
- نسبت به اعضای خانواده و دوستان بی مسئولیت باشد.
- اختلالات شخصیتی، خلقی و هیجانی مختلفی برای کودک ایجاد شود.
- کودک به طور مداوم احساس نا امنی کند و از اجتماع فرار کند.
