سرطان پانکراس یا لوزالمعده چیست؟

پانکراس یا همان لوزالمعده، غده بزرگی است که در کنار معده و روده کوچک قرار گرفته است. پانکراس حدود ۱۵ سانتی متر طول دارد و از سه قسمت، تنه، دم تشکیل شده است. در صورت رشد بیش از حد و غیر قابل کنترل سلول های لوزالمعده، سرطان پانکراس رخ می دهد‌.

پانکراس یا لوزالمعده چیست؟

لوزالمعده ارگانی شبیه به یک گلابی است که به صورت پهلو، در بدن قرار گرفته است. این غده، سبب ترشح هورمونی به نام انسولین در بدن می شود که وظیفه این هورمون، پردازش قند موجود در موادغذایی که وارد بدن می شود، است.
تولید مایعات هضم‌کننده، از دیگر وظایف هورمون انسولین است. این مایعات کمک می کنند تا بدن در هضم غذا و جذب مواد غذایی بهتر عمل کند.

سرطان پانکراس چگونه ایجاد می‌شود؟

این سرطان هنگامی رخ می دهد که سلول های فرد از نظر DNA دچار تغییر (جهش) شوند. تولید این سلول های انبوه می تواند سبب بروز سرطان‌ پانکراس شود.

در اکثر موارد شاهد هستیم که سرطان لوزالمعده در سلول هایی آغاز می شود که مجراهای این غده را پوشانده اند، که به آن سرطان آدنوکارسینوم پانکراس داکتال یا سرطان برون‌ریز پانکراس می گویند.

علت ایجاد سرطان پانکراس چیست؟

هنوز هیچ علت دقیقی جهت ابتلا به سرطان پانکراس کشف نشده است. اما به طورکلی مجموعه ای از عوامل ها وجود دارند که خطر ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش می دهند که این موارد عبارتند از؛

• سیگار کشیدن
• دیابت
• التهاب مزمن پانکراس (پانکراتیت)
• ژنتیک و سابقه های خانوادگی: میتواند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را تا حد زیادی افزایش دهد
• چاقی
• سن بالای ۷۵ سال: زیرا که این نوع سرطان در افراد زیر ۴۰ سال چندان شایع نیست

طبق مطالعات و تحقایقات به دست آمده، ترکیب سیگار و دیابت های طولانی مدت با رژیم غذایی بی کیفیت به تنهایی میتوانند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را به شدت بالا ببرند. پس با ترک سیگار و رعایت رژیم غذایی مناسب، سلامتی خود را تضمین نمایید.

همچنین بخوانید: خطرناک ترین نوع دیابت را بشناسید

علائم سرطان پانکراس یا سرطان لوزالمعده

لازم است بدانید؛ در برخی موارد ممکن است سرطان پانکراس هیچ گونه علامتی نداشته باشد، اما به طور کلی از شایع ترین علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود؛

• زرد شدن نواحی از نظیر پوست بدن و چشم( یرقان)
• خارش پوستی
• مدفوع و ادرار روشن و یا تیره تر از حد معمول
• کاهش وزن ناگهانی و یا از دست دادن اشتها
• نداشتن انرژی و خستگی مفرط
• احسلس گرما یا لرز و همچنین درجه حرارت بالا
• حالت تهوع
• اسهال و سایر تغییرات در مدفوع
• درد نواحی قسمت بالای شکم و کمر که درد آن در صورت دراز کشیدن و غذا خوردن ممکن است ببشتر شود
• نشانه های سوء هاضمه همانند یبوست

چگونه از سرطان پانکراس جلوگیری کنیم؟

جهت پیشگیری از سرطان پانکراس هیچ گونه راه مطمئنی وجود ندارد زیرا برخی از مواردی همانند؛ سن، جنسیت، نژاد و سابقه خانوادگی که سبب افزایش خطر ابتلا به این بیماری می شوند، قابل کنترل و پیشگیری می باشند.
اما لازم به ذکر است، برخی اقدامات وجود دارند که با انجام دادن و یا انجام ندادن آنها می توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

این موارد عبارتند از:

1- سیگار نکشیدن

در صورتی که سیگاری هستید حتما برای ترک کردن آن اقدام کنید. ممکن است ترک سیگار برای شما سخت و طاقت فرسا باشد برای این کار میتوانید از یک پزشک کمک بخواهید.

2- وزن ایده آل داشته باشید

در صورتی که دچار چاقی یا لاغری بیش از حد نرمال هستید، تلاش کنید تا به وزنی ایده ال برسید تا خطر ابتلا به سرطان پانکراس را کاهش دهید.

همچنین بخوانید: رازهایی درباره ی بهترین روش های لاغری که هر کسی نمی داند

3- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید

یک رژیم غذایی سالم حاوی از میوه ها، سبزیجات رنگارنگ و همچنین غلات داشته باشید تا به خطر کاهش ابتلا به این بیماری کمک به سزایی کنید.

4- عوارض سرطان پانکراس

همان سرطان پانکراس همانند سایر بیماری ها در صورت ابتلا، میتواند منجر به عوارضی شود. فشار بر ساختارهای مجاور، کمبود مواد تولید شده توسط سلول های طبیعی پانکراس، متابولیسم خود سرطان یا گسترش (متاستاز) از تومور به سایر قسمت های بدن از جمله عوارض های این بیماری است.
از دیگر عوارض های های شایع این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود. این موارد عبارتند از:

5- کاهش ناگهانی وزن

موارد متعددی وجود دارد که میتواند کاهش وزن در افراد مبتلا به این بیماری را در پی داشته باشد. به طور مثال؛ این لاغری میتواند به دلیل، هدر رفتن انرژی ناشی از سرطان باشد.

تهوع و استفراغ، فشار وارد شده تومور به معده، از جمله مواردی هستند که سبب کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن ناشی از سرطان پانکراس می شوند.

6- یرقان

از دیگر عوارض سرطان پانکراس میتوان به مسدود کردن مجرای صفراوی کبد اشاره نمود که این موضوع میتواند سبب بروز یرقان شود. زردی پوست و چشم‌ها، تیره شدن رنگ ادرار، و رنگ‌ پریدگی مدفوع از جمله نشانه های یرقان است. اغلب یرقان بدون درد شکمی رخ می دهد.

7- درد

فردی که مبتلا به سرطان پانکراس است، به دلیل توموری که در حال رشد در لوزالمعده خود دارد، فشاری برروی عصب های شکمش وارد می شود که این درد، منجر به دردی شدید در ناحیه شکم‌می شود.

بیمار برای تسکین این دردها، میتواند از داروهای مسکن استفاده کند. همچنین پرتو درمانی و شیمی درمانی از جمله درمان هایی هستند که در کند تر شدن رشد تومور و تسکین درد ها تا حدی تاثیر گذار هستند.

8- انسداد روده

سرطان لوزالمعده با اثر گذاشتن برروی بخش ابتدایی روده کوچک، فشاری را وارد می کند که این فشار منجر به مسدود شدن غذای هضم شده به سمت روده کوچک می شود. در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند لوله استنت را در این ناحیه، جهت باز کردن روده قرار دهد‌.

نحوه تشخصی سرطان پانکراس یا لوزالمعده

جهت تشخیص بیماری سرطان پانکراس، پزشک در ابتدا از بیمار سوالاتی در ارتباط با سوابق پزشکی او مطرح می کند.
سونوگرافی و آنودوسکوپی دومین مرحله جهت تشخیص این بیماری هستند. لازم است بدانید این دو روش، روشی کاملا غیر تهاجمی و بدون درد هستند.

از دیگر روش های نحوه تشخیص سرطان پانکراس میتوان به موارد زیر اشاره نمود که این موارد عبارتند از؛

• لمس ناحیه شکم و معاینه فیزیکی
• تست های آزمایشگاهی از قبیل؛ آزمایش خون،ادرار و مدفوع
• سی تی اسکن
• سونوگرافی
• آندوسکوپیک
• مجاری صفراوی و لوزوالمعده
• تصویربرداری مجاری صفراوی داخل کبدی
• نمونه برداری و بیوپسی

علت ایجاد سرطان پانکراس

1- دیابت

متاسفانه بروز بیماری سرطان پانکراس در افراد دیابتی بسیار شایع تر است.

2- التهاب مزمن پانکراس

با توجه به تحقیقات به دست آمده، التهاب در ناحیه پانکراس، خطر بروز سرطان را در این ناحیه و یا لوزالمعده را به شدت افزایش می دهد.

3- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

قرار گرفتن در برخی از مواد شیمیایی میتواند منجر به بروز سرطان پانکراس در افراد شود.
مصرف بی رویه الکل؛ افرادی که در طولانی مدت الکل مصرف می نمایند، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

همچنین بخوانید: عوارض مشروبات الکلی در مردان و زنان

4- مراقبت های حمایتی سرطان پانکراس

علاوه بر مراقبت های پزشکی ویژه، میتوان به مراقبت های حمایتی اشاره نمود.
تسکین درد و بهبودی سایر علائم های سرطان لوزالمعده، از جمله مزایای مراقبت های حمایتی است.
تیم هایی از پزشکان ، پرستاران ، مددکاران اجتماعی و سایر متخصصان آموزش دیده، از جمله تیم های حمایتی این بیماری هستند.
هدف این تیم و این نوع از حمایت های پزشکی، بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پانکراس و خانواده این افراد است. اغلب این مراقبت ها، قبل و پس از انجام درمان های تهاجمی مانند جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

قسمت های مختلف پانکراس

به طورکلی پانکراس از دو قسمت برون ریز( اگزوکراین) و درون ریز( اندوکراین) تشکیل شده است.

1- برون ریز (اگزوکراین)

اولین بخش از پانکراس را تشکیل داده و همچنین قسمت اعظمی از پانکراس را به خود اختصاص داده است.

این قسمت از لوزالمعده، مسئولیت تولید آنزیم های گوارشی را بر عهده دارد که پس از ورود به قسمت روده، به هضم‌چربی، پروتوئین و کربوهیدرات کمک به سزایی می کند.

2- بخش دورن ریز ( اندوکراین)

نام دیگر این بخش از پانکراس، جزایر لانگرهانس است که وظیفه آزادسازی هورمون های انسولین و گلوکاگون در جریان خون را بر عهده دارد. این هومورن ها، سطح قند خون بدن را کنترل می کنند. که بیماری دیابت نتیجه اختلالات قسمت درون پانکراس است.

سرعت رشد بیماری سرطان پانکراس

باتوجه به تحقیقات به دست آمده، سرطان پانکراس در اوایل شروع بیماری، با سرعت کمی رو به پیشرفت است.
اما با مرور زمان سرعت رشد این بیماری افزایش می باید و کنترل آن سخت می شود.

آیا خود بیمار سرطان لوزالمعده را احساس می کند؟

افرادی که مبتلا به بیماری سرطان لوزالمعده هستند، این امکان را ندارند تا با لمس شکم خود متوجه توده داخل شکم‌ شوند.
همچنین ممکن است، تا زمان پیشرفت کامل و گسترش سرطان، بیمار هیچ‌ گونه علامتی نداشته باشد.

چه زمانی بایستی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم سرطان پانکراس بایستی سریعا به پزشک مراجعه نمایید تا با درمان به موقع بیماری، از پیشرفت بیماری خود جلوگیری کنید.

به این نکته توجه داشته باشید که دستگاه گوارشی ازناحیه بلع شروع می شود که این ناحیه، دارای حساسیت بسیار بالایی است و در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر معمول در این ناحیه، بایستی سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

درمان های جایگزین

تعداد زیادی از بیماران مبتلا به سرطان پانکراس دچار پریشان حالی می شوند و جالب است بدانید که این پریشان حالی، در افراد ابتلا به سرطان لوزالمعده بسیار بیشتر از افراد مبتلا به سایر سرطان ها است. در صورتی که فرد بیمار دچار اضطراب باشد، در خوابیدن مشکل دارد زیرا مدام به سرطان فکر می کند.

همچنین بخوانید: عوارض افسردگی شدید را جدی بگیرید

در برخی موارد تعدادی از بیماران عصبانی و یا به شدت غمگین هستند. بیماران باید تمامی احساساتی که دارند را با پزشک خود در میان بگذارند تا پزشک در کنترل این احساسات کمک کند. در برخی موارد لازم است علاوه بر دارو و یا شیوه های دیگر، از روش های حمایتی برای درمان بیمار کمک بگیریم که این روش ها عبارتند از؛

• طب سوزنی
• هنر درمانی
• ورزش
• ماساژ درمانی
• مراقبه
• موسیقی درمانی
• ورزش های آرامش بخش
• معنویات