آشنایی با پر خطرترین مشکلات رفتاری کودکان

مشکلات رفتاری کودکان زمانی رخ می دهد که آنها تعارضات درونی خود را به رفتار منتقل کنند. رفتارهایی که به نوعی اختلالات رفتاری در کودکان نامیده می شوند، اعمالی مانند تحریک پذیری، لجبازی، دروغگویی، دزدی و فحش دادن هستند. رشد هر کودک به صورت منحصر به فرد انجام می شود، بنابراین هر کودک از سایر کودکان متفاوت است.

این تفاوت ها نکاتی هستند که نیاز به توجه دارند، اما نمی توان همه آنها را در زمره اختلالات رفتاری قرار داد. اختلال رفتاری حالتی است که شامل رفتارهایی می شود که بر فرد و خانواده تأثیر منفی می گذارند، حقوق افراد دیگر را زیر پا می گذارند و قوانین اجتماعی متناسب با سن را نادیده می گیرند.

معیارهایی برای ارزیابی یک رفتار به عنوان یک اختلال رفتاری وجود دارد. اول از همه باید به این توجه شود که آیا آن رفتار مناسب سن فرد است یا خیر. برای تصمیم گیری در این مورد، داشتن درک خوبی از ویژگی های رشدی سن کودک ضروری است.

همچنین بخوانید: چطور کودک شاد داشته باشیم؟

شایع ترین مشکلات رفتاری کودکان

شایع ترین اختلالات رفتاری کودکان عبارتند از:

• تحریک پذیری
• پرخاشگری
• لجبازی
• دروغ گفتن
• جویدن ناخن
• کشیدن مو
• شب ادراری و بی اختیاری مدفوع
• اختلال پرخوری
• مخالفت
• اختلال خواب
• اختلال گفتار
• دزدی
• گفتار توهین آمیز

در ادامه توضیحاتی در مورد برخی از اختلالات ارائه می کنیم.

همچنین بخوانید: مضرات چاقی کودکان که باید جدی گرفته شود

لجبازی در کودکان

کودک لجباز کودکی است که نمی تواند خشم خود را به درستی مدیریت و یا خود را به خوبی ابراز کند.

علل لجبازی در کودکان به عنوان یک اختلال رفتاری را می توان شامل مواردی به شرح زیر دانست:

• بیماری های جسمی، بیماری های تب دار
• داشتن یک فرآیند دشوار در طول آموزش توالت
• فشار بیش از حد به کودک در مورد غذا خوردن
• مادرانی که بسیار دقیق هستند و به جزئیات اهمیت می دهند
• نگرش متوازن و ناسازگار نسبت به تحقق خواسته های کودک
• برچسب زدن به کودک به عنوان “لجباز”
• کودکی که از دست والدینش عصبانی است ممکن است با احساس انتقام پنهانی لجباز شود
• حسادت به خواهر یا برادر، این فکر که برادرش را بیشتر از او دوست دارند
• نگرش ظالمانه والدین

یکی از دلایلی که کودک را به سمت رفتار لجبازی سوق می دهد این است که در بیشتر مواقع والدین نیز با استفاده از هم زبانی با او لجبازی می کنند. بین لجاجت و نگرش مصمم تفاوت وجود دارد.

ایجاد یک نگرش مصمم به این معنی است که وقتی کاری را انجام می دهید که نمی خواهید، نگرش شما همیشه یکسان است. لجاجت داشتن عمل متقابل است. تو رختخوابت را مرتب نکردی، پس من هم قرار نیست برایت شام درست کنم!

بیش فعالی کودکان

بیش فعالی یکی از شایع ترین مشکلات رفتاری کودکان محسوب می شود. کودکان بیش فعال با رفتار عاطفی و جسمی خود در مقایسه با همسالان، بیقرار، به شدت فعال و عجول هستند. علاوه بر همه اینها، کودکان بیش فعال در حفظ آرامش خود مشکل دارند و مدام دست و پاهای خود را حتی در حالت نشسته حرکت می دهند.

همچنین بخوانید: پیامدهای ناشی از مقایسه کودکان با دیگران

تمام این علائم بیش فعالی با رسیدن کودک به سن مدرسه بیشتر می شود و به مرور زمان به دانش آموزان، والدین و معلمان استرس وارد می کند. این کودکان که در بین مردم به عنوان شیطون معرفی می شوند، آگاهانه این اعمال را انجام نمی دهند.

برخلاف تصور رایج، این مشکل به دلیل بدرفتاری یا بدجنسی کودک نیست. کودکان مبتلا به بیش فعالی مشکلات زیادی را در محیط خانوادگی و همچنین زندگی اجتماعی خود تجربه می کنند.

اختلال تیک در کودکان

اختلال تیک از دیگر مشکلات رفتاری کودکان است که در آن کودک حرکات یا صداهای ناگهانی را به طور مکرر انجام می دهد. این کار کاملا خارج از اختیار کودک انجام می شود. این اختلال ممکن است ساده یا پیچیده باشد. در برخی موارد شدت مشکل به حدی است که در زندگی فرد تداخل ایجاد می کند. در موارد شدید غالبا رفع مشکل با دارو انجام می شود.

اوتیسم در کودکان

اوتیسم یک اختلال رشدی است که معمولاً در 3 سال اول زندگی شروع می شود و در طول زندگی ادامه می یابد. این اختلال می تواند به صورت ناتوانی فرد در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی مناسب با محیط اطراف خود بیان شود. امروزه تشخیص زودهنگام آن با آزمایشات ساده قابل انجام است.

همچنین بخوانید: آشنایی با انواع اوتیسم + نشانه ها و علائم

تشخیص زودهنگام و برنامه توانبخشی مناسب نقش اساسی در بازگرداندن کودکان دارای این اختلال به زندگی دارد. علت دقیق اوتیسم مشخص نیست اما تصور می شود که این مشکل، ژنتیکی باشد. آمار کودکان دارای اختلال اوتیسم در پسران بیشتر از دختران است.

70 درصد از افراد مبتلا به اوتیسم دارای عقب ماندگی ذهنی هستند و در 10 درصد آنها تیزهوشی دیده می شود. اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلالات خلقی و صرع در کودکان اوتیسمی قابل مشاهده است.

بروز انواع ترس

در مورد این مشکل از انواع مشکلات رفتاری کودکان، والدین بیشترین تاثیر را دارند. کودکان تخیل گسترده ای دارند. هر کلمه ای که از شما می شنوند می تواند در تخیل آنها تفسیر متفاوتی داشته باشد و به ترس تبدیل شود. هر محتوایی که فرزندتان را وادار می‌کنید تماشا، بخواند و بگوید، باید متناسب با سن او باشد و به ایجاد ترس و وحشت درونی در او منجر نشود.

برای رفع این نوع از اختلالات رفتاری کودکان، اگر فرزندانتان ترس های خود را با شما در میان می گذارند یا خودتان آنها را مشاهده می کنید، باید کاری کنید که آنها احساس امنیت کنند و تنها نباشند. قطعاً نباید ترس های آنها را تحقیر کنید و از پیشنهادهای غیر سازنده مانند « بچه هستی، بچه های خوب گریه نمی کنند» اجتناب کنید.

نگرش دیگری که باید از آن دوری کرد، مقابله با ترس ها برای غلبه بر آنها است. تنها گذاشتن کودکی که از تاریکی می ترسد در اتاقی بدون نور تنها به این ترس دامن می زند. درعوض، می توانید یک چراغ خواب برای اتاق کودک خود تهیه کنید و به او اجازه دهید به مرور زمان یاد بگیرد که چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.

همچنین بخوانید : بهترین روش های کنترل ترس کودک کدامند؟

مشکل آتش افروزی در کودکان

مشکل آتش افروزی در کودکان می تواند یکی از خطرناک ترین مشکلات رفتاری کودکان باشد. این مشکل ریشه ای روانی دارد. کودکان دچار این اختلال علاقه زیادی به آتش روشن کردن مکرر در موقعیت های مختلف دارند. آنها به هیچ عنوان به خطرات این کار توجه نمی کنند.

البته علاقه به آتش بازی معمولی را نباید با مشکل یا جنون آتش افروزی معادل فرض کرد. مشکل آتش افروزی می تواند بسیار خطرناک باشد و به محض تشخیص آن بایستی اقدامات لازم برای درمان این مشکل انجام شود.

عادت به دزدی

عادت به دزدی در کودکان اختلالی است که می تواند برای والدین نگران و ناراحت کننده باشد. توجه داشته باشید که این مشکل بدین معنا نیست که فرزند شما در بزرگسالی آینده ای پر جرم و جنایت خواهد داشت. پس هر چه سریع تر در راستای رفع مشکل بربیایید.

اگر فرزندتان چیزی را از یک مغازه برداشت یا از مهدکودک به خانه آورد، بلافاصله مداخله نمایید. از اصول تربیتی در این مورد استفاده کنید و به او یاد بدهید که نباید چیزی را که متعلق به خودش نیست بردارد.

اختلال موزی بودن در کودک

موزی بودن غالبا همراه با سایر اختلالات رفتاری کودکان اعم از اوتیسم، اختلال نقص توجه، لجبازی و … ظاهر می شود.

اختلال خجالتی بودن در کودک

اختلال خجالتی بودن در کودکان می تواند عللی از جمله ژنتیک، احساساتی و حساس بودن، خجالتی بودن والدین، فقدان تعامل اجتماعی، انتقاد شدید، ترس از شکست و … داشته باشد. درمان خجالت و کم رویی کودک تنها با شناسایی علت مشکل محقق می شود.

اختلال سلوک در کودکان

اختلال سلوک در کودکان برای دیگر افراد می توانند ناراحت کننده باشد. کودکان دچار این اختلال حقوق اولیه دیگران را در نظر نمی گیرند.

به تناسب سن خود قانون شکنی میکنند و ناهنجار هستند. در برخی موارد گفته شده است که اختلال سلوک می تواند ریشه در فقر داشته باشد اما عوامل ایجاد کننده آن بسیارند. در صورت تمایل می توانید در مورد این مشکل به مطالعه و تحقیق بپردازید.

دروغ گفتن کودک

دروغ گفتن در کودکان می تواند امری طبیعی باشد، آنها هنوز به طور کامل نمی توانند واقعیت را از خیال تشخیص دهند و از این رو در بعضی از حرف های کودکان دروغ دیده می شود.

البته با رشد کودک میزان دروغگویی او کمتر می شود. کودکان غالبا بعد از 6 سالگی دیگر دروغ نمی گویند. اگر بعد از این سن در کودک خود متوجه مشکل دروغ گویی شدید بایستی به دنبال علت و درمان آن باشید.

بروز رفتار پرخاشگرانه

پرخاشگری از جمله مشکلات رفتاری کودکان است که می تواند نشان از افسردگی و اضطراب در آنها نیز داشته باشد. در این اختلال کودکان احساس خشم خود را به صورت رفتاری با شکل بیرونی نشان می دهند. این کودکان غالبا زودرنج و بی قرار هستندو بهتر است هر چه سریع تر نسبت به درمان مشکل آنها اقدام کنید.

قسم خوردن در کودکان

کودکان غالبا برای آنکه شما دلایل و حرف های آنها را باور کنید قسم می خورند. این اختلال غالبا تحت تاثیر محیط در کودکان اتفاق می افتد. پس برای درمان این مشکل بایستی در ابتدای امر مطمئن شوید که خود شما یا سایر اعضای خانواده در منزل برای اثبات صحبت خود قسم نمی خورید.

علت بروز اختلالات رفتاری در کودکان

دلایل زیادی وجود دارد که منجر به مشکلات رفتاری در کودکان می شود. ممکن است به دلایل زیر این اختلالات در رفتار کودکان مشاهده شوند.

• میل به جلب توجه
• میل به دفاع
• میل به رشد
• میل به غافلگیری بزرگسالان
• تمایل به دوست داشته شدن و تایید شدن توسط دوستان
• انتقام گرفتن
• اثرات منفی وسایل ارتباط جمعی
• مشکلات فیزیولوژیکی
• وراثت
• عدم ارضای نیازهای اولیه آنها

شرایطی مانند نگرش منفی والدین، سابقه افسردگی در مادر، سطح پایین اجتماعی-اقتصادی و … از علل شایع اختلالات رفتاری در کودکان 6-0 سال هستند.

مشکلات رفتاری کودکان چه تاثیری در آینده آنها دارد؟

در پروسه درمان اختلال رفتاری در کودکان موضوعاتی مانند مهارت های ارتباطی کودکان، مهارت های حل مسئله، کنترل حرکات و کنترل خشم مورد بررسی قرار می گیرد. در کنار فرزندان، نگرش و رفتار والدین نیز باید تنظیم شود. زیرا نگرش والدین نقش زیادی در رفتار کودک دارد.

بنابراین مؤثرترین راه در فرآیند درمان، آموزش والدین است. این اختلالات در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلات زیادی به خصوص اختلالات رفتاری دائمی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی در زندگی آینده کودکان شوند.

نحوه ی برخورد با مشکلات رفتاری در کودکان

موثرترین روش ها برای مقابله با مشکلات رفتاری کودکان نادیده گرفتن، پس گرفتن پاداش و جایزه، ارائه رفتارهای جایگزین، هشدارهای شفاهی و اجتناب از بحث است. توجه داشته باشید که فریاد زدن، ساکت کردن، کتک زدن و رفتارهایی از این دست پیوند احترام بین شما و کودک را می شکنند.

مهمترین قدم این است که در این فرآیند احترام خود را از دست ندهید. کشف، آشکارسازی و تشویق نکات مثبت کودک باعث کاهش رفتارهای منفی و ایجاد اعتماد به نفس در او می شود. این کودکان به عشق و محبت بی قید و شرط نیاز دارند. به عبارت دیگر، آنها باید بدون توجه به شرایط، احساس کنند مورد قبول و محبت والدین هستند.

هرگز نباید از تنبیه یا خشونت استفاده کرد. در مورد رفتار بد کودک زمانی که او آرام است صحبت کنید، نه در لحظه بروز رفتار! باید با سپردن مسئولیت هایی متناسب با سن کودک حس موفقیت را به او بدهید. والدین بایستی الگوهای مثبتی برای کودکان باشند.

نه زمانی که کودک رفتارهای منفی از خود نشان می دهد، بلکه زمانی که این رفتارها نشان داده نمی شود باید به آنها توجه کرد، در غیر این صورت باعث تقویت این رفتارها می شوید. او نباید فکر کند که به لطف رفتارش مورد توجه والدین قرار گرفته است!
والدین باید با عمل به قولی که به کودک داده اند و هنگام خرید کالایی که متعلق به اوست، برای او الگویی باشند.

آنها را نباید با کودکان دیگر مقایسه کرد و باید انتظارات را با توجه به سن و ویژگی های آنها ایجاد کرد. هنگامی که رفتار منفی رخ می دهد، کودک باید به خلاقیت تشویق شود و به سمت فعالیت مثبت هدایت شود. باید به کودکان اجازه داد تا موضوعات ساده و بی اهمیت را با والدین خود به اشتراک بگذارند تا در صحبت با والدین احساس راحتی کنند.

صحبت کردن درباره مسائل، احساسات و افکار مهم با والدین وقتی کودک حتی نمی تواند درباره چیزهای بی اهمیت با آنها صحبت کند، برای او بسیار دشوار خواهد بود.