انواع بیماری های معده به همراه علائم و درمان

معده عضوی در بدن است که در قسمت بالا و سمت چپ شکم قرار دارد و نقش مهمی در هضم غذا دارد. اکثر افراد در طول زندگی خود تهوع، معده درد و ناراحتی هایی از این دست را تجربه کرده اند؛ این حالت ها احتمالا پس از غذا خوردن اتفاق می افتد. در هر صورت، ناراحتی مکرر شکم یا روده نشان دهنده این است که باید به یک متخصص مراجعه کرد. انواع بیماری های معده توسط متخصص گوارش تشخیص داده و درمان می شود که ما در این مطلب به این بیماری ها، علائم و درمان آن ها می پردازیم.

نقش معده در هضم غذا

هنگامی که غذا قورت داده می شود از مری عبور می کند و وارد معده می شود. معده در فرایند هضم غذا سه کار انجام می دهد:

نگهداری موقت مواد غذایی و مایعات
تولید شیره های گوارشی
فرستادن مخلوط مواد غذایی به روده کوچک

مدت زمانی که این فرآیند طول می کشد به غذاها و عملکرد ماهیچه های معده بستگی دارد. برخی از غذاها مانند کربوهیدرات ها به سرعت از معده عبور می کنند در حالی که پروتئین ها زمان بیشتری در معده می مانند و چربی ها بیشترین زمان را برای هضم شدن می گیرند.

همچنین بخوانید: معرفی اجزای دستگاه گوارش و عملکرد آن ها

انواع بیماری های معده

شایع ترین بیماری های معده و علائم آن ها شامل موارد زیر است:

1- رفلاکس معده

رفلاکس معده زمانی اتفاق می افتد که محتویات معده مانند اسید یا صفرا به مری برگردد. اگر این وضعیت دو بار در هفته و یا بیشتر اتفاق افتد، به آن بیماری رفلاکس معده به مری می گویند که علائم بارز آن سوزش سر دل و تحریک پوشش مری است. درمان این بیماری شامل مصرف داروهای بدون نسخه و تغییراتی در رژیم غذایی است؛ با این حال موارد شدیدی هم وجود دارد که در آن افراد نیاز به تجویز دارو و یا جراحی دارند.

همچنین بخوانید: علائم رفلاکس معده چیست و چه خطراتی دارد؟

افرادی که شرایط زیر را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به رفلاکس معده هستند:

اضافه وزن
سیگار کشیدن
بارداری
آسم
دیابت
فتق هیاتال
گاستروپارزی
بیماری اسکلرودرمی
سندرم زولینگر – الیسون

2- ورم معده

گاستریت یا ورم معده به معنی التهاب پوشش معده است که دو نوع حاد و مزمن دارد؛ ورم معده حاد به طور ناگهانی بروز می کند در حالی که ورم معده مزمن به آرامی اتفاق می افتد. طبق تحقیقات انجام شده، از هر هزار نفر، ۸ نفر به ورم معده از نوع حاد و از هر ۱۰ هزار نفر ۲ نفر به ورم معده از نوع مزمن مبتلا هستند. مصرف دارو، اسید و التهاب را کاهش می دهد اما در کنار دارو باید تغییراتی هم در رژیم غذایی ایجاد کرد؛ به عنوان مثال باید از خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که باعث ایجاد علائم ورم معده می شود خودداری کرد.

همچنین پزشک متخصص ممکن است برای مشاهده پوشش معده و بررسی التهاب و برداشتن نمونه بافت برای آزمایش، آندوسکوپی را پیشنهاد کند. علائم این بیماری عبارت است از:

سکسکه
درد شکم
احساس سیر بودن
سوزش معده
آروغ زدن
حالت تهوع
استفراغ
سوء هاضمه
نفخ
از دست دادن اشتها
مدفوع سیاه به دلیل خونریزی معده

علل ورم معده شامل موارد زیر است:

استرس
رفلاکس صفرا از روده کوچک
مصرف بیش از حد الکل
استفراغ مزمن
استفاده طولانی مدت از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن
عفونت های باکتریایی یا ویروسی
بیماری هلیکوباکتر پیلوری
کم خونی شدید و خطرناک
انواع بیماری های خود ایمنی

3- زخم معده

زخم معده به معنی تخریب پوشش معده است. اکثر زخم های معده در اولین لایه پوشش داخلی معده و یا در قسمت اثنی عشر ایجاد می شوند. زخم معده در نواحی است که با شیره گوارشی معده در تماس است. اگر زخمی به انتهای پوشش معده برسد، دیگر زخم معده نیست و این وضعیت سوراخ معده نامیده می شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. درمان زخم معده بستگی به علت آن دارد که به طور کلی شامل مصرف دارو و یا جراحی برای توقف خونریزی است. علائم این بیماری عبارتند از:

درد شکم
حالت تهوع
استفراغ
ناتوانی در نوشیدن مایعات
احساس گرسنگی بلافاصله بعد از غذا خوردن
خستگی
کاهش وزن
مدفوع سیاه
درد قفسه سینه

افراد با شرایط زیر، بیشتر در معرض ابتلا به زخم معده هستند:

بیماری هلیکوباکتر پیلوری
مصرف بیش از حد الکل و تنباکو
استفاده بیش از حد از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن
پرتو درمانی
استفاده از دستگاه تنفس
سندرم زولینگر-الیسون

4- آنفولانزای معده

آنفولانزای معده و یا گاستروانتریت ویروسی زمانی رخ می دهد که یک ویروس باعث التهاب معده و روده شود. این بیماری از طریق تماس مستقیم با غذاها و نوشیدنی های آلوده منتقل می شود و به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده (CDC)، شیوع آن بیشتر در محیط های بسته مانند مدارس و خانه های سالمندان رخ می دهد.

علائم اصلی آنفولانزای معده اسهال و استفراغ است اما می تواند با گرفتگی، سردرد و تب نیز همراه باشد. کودکان خردسال، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری های دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و اکثر افراد مبتلا در عرض چند روز بهبود می یابند.

همچنین بخوانید: آنفولانزای معده در کودکان و بزرگسالان

5- فتق هیاتال

فتق هیاتال یعنی وجود یک شکاف در دیواره عضلانی که قفسه سینه را از شکم جدا می کند. در این بیماری، معده از طریق این شکاف از جای اصلی خود جا به جا می شود و وارد قفسه سینه می شود. اگر بخشی از معده وارد قفسه سینه شوپ، به آن فتق پاراازوفاژیال می گویند که این بیماری کمتر رایج است و در نتیجه آن جریان خون معده قطع می شود. علت فتق هیاتال همیشه مشخص نیست اما می تواند به دلیل آسیب یا فشار در معده باشد. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

نفخ
آروغ زدن
درد
حس کردن طعم تلخ در گلو

افرادی که در شرایط زیر هستند، به احتمال بیشتری به بیماری فتق هیاتال دچار می شوند:

اضافه وزن
سن بالای ۵۰ سال
سیگار کشیدن

درمان فتق هیاتال مصرف داروهایی برای درمان درد و سوزش سر دل است و در موارد شدید ممکن است عمل جراحی نیاز باشد. پزشک متخصص همچنین ممکن است رعایت نکات زیر را به افراد مبتلا توصیه کنند:

حفظ وزن متعادل
پرهیز از غذاهای چرب و اسیدی
بالاتر آوردن سر هنگام خواب

6- گاستروپارزی

گاستروپارزی یا فلج معده وضعیتی است که به دلیل آسیب اعصاب معده، معده قادر به انقباض طبیعی نیست و در نتیجه آن غذا به آرامی وارد روده کوچک می شود و مدت زیادی طول می کشد تا معده تخلیه شود. درمان شامل تجویز دارو و تغییرات رژیم غذایی است و در موارد شدید عمل جراحی لازم است. فلج معده دارای علائم زیر است:

حالت تهوع
استفراغ
کاهش وزن
نفخ
سوزش سردل

علل فلج معده عبارتند از:

دیابت
مصرف داروهایی که بر روده تاثیر می گذارد.
جراحی معده یا عصب واگ
بی اشتهایی عصبی
سندرم های پس از ویروس
اختلالات عضلانی، اختلالات عملکردی سیستم عصبی خود ایمنی و یا اختلالات متابولیک

7- واریس مری یا معده

رگ های وریسی رگ هایی هستند که به دلیل نقص در دریچه ها، دچار برآمدگی و پیچ خوردگی می شوند. این وریدها در نتیجه بیماری کبد و یا لخته شدن خون در سیستم ورید پورتال، در مری یا معده به وجود می آیند و به مرور زمان ممکن است پاره شوند و خونریزی کنند.

8- تومورهای معده

گاه تومورهایی خوش خیم یا بدخیم در پوشش داخلی معده تشکیل می شوند و با علائمی مانند خونریزی، انسداد و کاهش وزن همراه است. این تومورها به شرح زیر است:

انسداد خروجی معده

توموری است که کانال تخلیه معده را مسدود می کند و در نتیجه آن، تخلیه طبیعی معده انجام نمی شود.

لنفوم

بافت لنفاوی مرتبط با مخاط نوعی لنفوم سرطانی است که از بافت لنفاوی ناشی می شود و در معده وجود دارد. باکتری هلیکوباکتر پیلوری در ایجاد این لنفوم نقش دارد و این باکتری معمولا از غذا و آب آلوده و از طریق فردی به فرد دیگر منتقل می شود. پزشک متخصص با روش آندوسکوپی و سایر روش ها اندازه و عمق تومور را مشاهده می کند و درمان آن شامل آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری یا پرتودرمانی است.

9- سرطان معده

سرطان معده در طی سالیان به کندی رشد می کند و در بیشتر موارد، از درونی ترین لایه پوشش معده شروع می شود. سرطان معده ای که درمان نشود به سایر اندام ها، غدد لنفاوی و یا جریان خون سرایت می کند. هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده و درمان شود، افراد زودتر و بهتر نتیجه خواهند گرفت.

10- معده درد عصبی

یکی از رایج ترین بیماری های معده، معده درد عصبی است. معده درد عصبی وضعیتی است که شرایط روانی، سیستم گوارش را درگیر می کند؛ به این صورت که دستگاه گوارش در مواقع استرس، عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد و با علائم زیر همراه می شود:

دلشوره داشتن
احساس گرفتگی در معده
احساس اضطراب
لرزش و انقباض عضلات
نفخ مکرر
ناراحتی معده، حالت تهوع و بی حالی
سوء هاضمه یا زود سیر شدن هنگام غذا خوردن
احساس گر گرفتگی در معده
تکرر ادرار و افزایش حرکات روده

معده درد عصبی اغلب با درمان های خانگی و طبیعی و تغییر سبک زندگی مانند استفاده از داروهای گیاهی مختلف، پرهیز از کافئین مخصوصا قهوه، تمرین تنفس عمیق، تمرکز حواس و مدیتیشن، استفاده از روغن های آرامبخش و استراحت کردن درمان می شود.

همچنین بخوانید: علائم معده درد عصبی ، از سوزش تا حالت تهوع

11- سوهاضمه

سوهاضمه یک اختلال عملکردی معده است و با علائمی مانند درد بالای شکم، نفخ، احساس سیری، حالت تهوع و آروغ زدن همراه است که این علائم اغلب با غذا خوردن تحریک می شوند. بسیاری از افرادی که سوء هاضمه دارند به سندرم روده تحریک پذیر نیز مبتلا می باشند.

12- سندرم استفراغ دوره ای

سندرم استفراع دوره ای وضعیتی است که با دوره های مکرر و طولانی مدت تهوع و استفراغ شدید همراه است و علت مشخصی برای آن وجود ندارد.

مریم حاتمی

دانش‌ آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.