فواید نوشیدن آب برای بدن انسان
متاسفانه حقیقت این است که نوشیدن به اندازه کافی آب، برای مردم زیادی اولویت ندارد در حالی که آب برای بسیاری از عملکردهای بدن از جمله نرم شدن مفاصل، رساندن اکسیژن به سراسر بدن، جلوگیری از آسیب کلیه و… بسیار مهم است و حدود ۶۰٪ بدن از آب تشکیل شده است! به همین خاطر است که می گویند، هیدراته کردن بدن (رساندن آب کافی به سلول های بدن) یکی از بهترین کارهایی است که می توان برای سلامت کلی خود انجام داد چرا که آب عملکرد فیزیکی را بهبود می بخشد و از سردرد، یبوست و… جلوگیری می کند.
فواید نوشیدن آب
همان طور که گفته شد، فایده نوشیدن آب به طور کلی این است که بدن برای عملکرد صحیح خود، تمام سلول ها و اندام های خود به آب نیاز دارد و دلایل نیاز بدن به آب به طور جزئی شامل موارد زیر است:
1- نرم کردن مفاصل
غضروفی که در مفاصل و دیسک های ستون فقرات وجود دارد، حدود ۸۰٪ آب دارد. به همین خاطر کم آبی طولانی مدت توانایی عملکرد مفاصل را کاهش می دهد و منجر به درد مفاصل می شود.
2- ایجاد بزاق و مخاط
بزاق به هضم غذا کمک می کند، دهان، بینی و چشم ها را مرطوب نگه می دارد و از خشکی و آسیب جلوگیری می کند. نوشیدن آب همچنین دهان را تمیز نگه می دارد و مصرف آن به جای نوشیدنی های شیرین، پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.
3- رساندن اکسیژن به سراسر بدن
وظیفه اصلی خون، رساندن اکسیژن به قسمت های مختلف بدن است و ۹۰٪ خون از آب تشکیل شده است.
4- افزایش سلامت پوست
نرسیدن آب به اندازه کافی به پوست، پوست را در برابر اختلالات پوستی و چین و چروک های زودرس آسیب پذیرتر می کند.
5- پیشگیری و درمان سردرد
کم آبی در برخی از افراد باعث ایجاد سردرد و میگرن می شود و تحقیقات نشان داده اند که سردرد، یکی از شایع ترین علائم کم آبی بدن است و نوشیدن آب به تسکین سردرد کمک می کند. مطالعات در این حوزه نشان دادند افرادی که ۱.۵ لیتر آب اضافی در روز نوشیدند، بهبود سردرد و میگرن را گزارش کردند.
همچنین بخوانید: خطرناک ترین نوع سردرد
6- تاثیر بر سطح انرژی و عملکرد مغز
مغز به شدت تحت تاثیر وضعیت آب موجود در بدن است. مطالعات نشان می دهند که حتی کم آبی خفیف، مثلا کاهش ۱ تا ۳٪ از آب بدن، بسیاری از عملکردهای مغز را مختل می کند. به عنوان مثال در مطالعه ای بر روی زنان جوان، محققان دریافتند که از دست دادن ۱.۴٪ مایعات بدن پس از ورزش کردن، باعث اختلال در خلق و خو، تمرکز و سردرد می شود. بسیاری از اعضای این تیم تحقیقاتی، مطالعه مشابهی را برای مردان جوان نیز انجام دادند و دریافتند که از دست دادن ۱.۶٪ مایعات بدن برای حافظه فعال مضر است و احساس اضطراب و خستگی را افزایش می دهد.
همچنین بسیاری از مطالعات دیگر بر روی کودکان و بزرگسالان نشان دادند که کم آبی خفیف خلق و خو، حافظه و عملکرد مغز را مختل می کند. در واقع آب از مغز، نخاع و سایر بافت های حساس محافظت می کند و کم آبی بر ساختار و عملکرد مغز و تولید هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی تاثیر می گذارد. به گفته محققان، کم آبی طولانی مدت می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در تفکر و استدلال شود.
7- تنظیم دمای بدن
هنگامی که بدن گرم می شود به خصوص هنگام ورزش کردن، آبی که در لایه های میانی پوست ذخیره شده است به صورت تعریق به سطح پوست می آید و بدن با تعریق، سعی دارد خودش را خنک نگه دارد. محققان می گویند اگر آب بدن بسیار کم باشد و بدن با گرما مواجه شود، فرد کمتر می تواند گرما را تحمل کند. همچنین وجود آب زیاد در بدن، فشار فیزیکی ناشی از ورزش را هنگام ورزش کردن کاهش می دهد.
8- کمک به عملکرد دستگاه گوارش
روده برای عملکرد مناسب خود به آب نیاز دارد و کم آبی بدن منجر به مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسیدی شدن بیش از حد معده، سوزش سر دل و زخم معده می شود.
مصرف کم آب یک عامل خطر برای ایجاد یبوست در افراد جوان و مسن است؛ یبوست یک مشکل رایج است که در نتیجه حرکات کم روده اتفاق می افتد و افزایش مصرف آب اغلب به عنوان بخشی از پروتکل درمانی برای این مشکل توصیه می شود چرا که آب، مخصوصا آب معدنی، غنی از منیزیم و سدیم است و به افزایش حرکات روده کمک می کند.
9- شستشوی مواد زائد بدن
یکی دیگر از فواید نوشیدن آب این است که بدن برای فرایندهای تعریق، ادرار و مدفوع به آب نیاز دارد.
10- کمک به حفظ فشار خون
کمبود آب باعث غلیظ شدن خون و در نتیجه افزایش فشار خون می شود.
11- نیاز راه های هوایی به آب
هنگامی که بدن کم آب است، راه های هوایی توسط بدن محدود می شوند تا از دست دادن آب بدن به حداقل برسد و این وضعیت باعث تشدید آسم و آلرژی می شود.
12- رساندن مواد معدنی و مواد مغذی به بدن
مواد معدنی و مواد مغذی در آب حل می شوند و آب آن ها را به نقاط مختلف بدن می رساند.
13- جلوگیری از آسیب به کلیه
از آن جایی که وظیفه کلیه ها تنظیم مایعات بدن است، آب ناکافی منجر به سنگ کلیه و سایر مشکلات می شود. به همیت ترتیب یکی دیگر از فواید نوشیدن آب، کاهش تشکیل سنگ کلیه است؛ به این صورت که مصرف بیشتر آب باعث افزایش حجم ادراری که از کلیه ها عبور می کند می شود و در نتیجه غلظت مواد معدنی رقیق می شود و احتمال تشکیل سنگ کلیه کمتر می شود.
14- افزایش عملکرد فیزیکی
اگر بدن با کم آبی مواجه شود، عملکرد فیزیکی آسیب می بیند و این امر به ویژه هنگام ورزش شدید و گرمای زیاد اهمیت دارد. اگر برایتان سوال است که چه مقدار کم آب شدن بدن باعث این اتفاق می شود، باید بگوییم که از دست دادن ۲٪ از آب بدن، به طور قابل توجهی عملکرد فیزیکی را مختل می کند! در نتیجه، کم آب شدن بدن هنگام فعالیت بدنی منجر به تغییر دمای بدن، کاهش انگیزه، افزایش خستگی و دشوارتر شدن ورزش از نظر جسمی و ذهنی می شود. به همین خاطر نوشیدن آب از این اتفاق جلوگیری می کند و استرس اکسیداتیو در طول ورزش را کاهش می دهد.
محققان نیز بر این باورند که مصرف بیشتر آب، عملکرد را در طول فعالیت های شدید مانند ورزش کردن، افزایش می دهد و در بررسی های خود مشاهده کرده اند که کم آبی، عملکرد بدن را در فعالیت هایی که بیش از ۳۰ دقیقه طول می کشد کاهش می دهد. بنابراین اگر ورزش های سنگین می کنید، هیدراته ماندن کمک می کند تا بهترین عملکرد خود را داشته باشید.
15- کمک به کاهش وزن
نوشیدن زیاد آب به کاهش وزن کمک می کند چرا که آب باعث احساس سیری می شود و سرعت متابولیسم را افزایش می دهد که در نتیجه آن تعداد کالری هایی که روزانه سوخته می شوند، افزایش می یابد. به یاد داشته باشید چیزی که در نوشیدن آب به منظور کاهش وزن اهمیت دارد، زمان بندی نوشیدن آب است؛ نوشیدن آب نیم ساعت قبل از غذا بسیار موثر است زیرا باعث می شود افراد بیشتر احساس سیری کنند و کمتر غذا بخورند.
در یک مطالعه، افرادی که قبل از غذا نیم لیتر آب نوشیدند، در طی ۱۲ هفته کاهش وزن را گزارش کرده بودند و محققان متوجه شدند که این افراد، ۴۴٪ بیشتر از افرادی که در رژیم هایشان قبل از غذا آب نمی نوشند وزن کم کرده بودند. همچنین مطالعه ای دیگر بر روی ۵۰ زن با اضافه وزن نشان داد که نوشیدن نیم لیتر آب قبل از هر وعده غذایی، یعنی ۳ بار در روز به مدت ۸ هفته، منجر به کاهش وزن و چربی های بدن آن ها در مقایسه با اندازه گیری های قبل از مطالعه شد. علاوه بر آن، نوشیدن آب به جای آبمیوه های شیرین و نوشابه های گازدار نیز به کاهش وزن کمک می کند.
16- کاهش خماری
خماری به علائم ناخوشایندی اشاره دارد که پس از نوشیدن الکل ایجاد می شود. الکل یک نوشیدنی ادرارآور است و باعث می شود آب بدن بیشتر از آن چه دریافت کرده است از دست برود و این منجر به کم آبی بدن می شود. خماری تا حدودی ناشی از کم آبی بدن است و نوشیدن آب برخی از علائم اصلی خماری را کاهش می دهد. مصرف آب سودا شیرین نشده با یخ و لیمو به همراه نوشیدنی های الکلی، از مصرف بیش از حد الکل و در نتیجه کاهش خماری و کم آبی بدن جلوگیری می کند. همچنین برای کاهش خماری می توان بین نوشیدنی های الکلی یک لیوان آب نوشیدن و قبل از رفتن به رختخواب، حداقل یک لیوان بزرگ آب نوشید.
کم آبی بدن و آسیب کلیه
آب دو عملکرد مهم دارد؛ به حل شدن مواد معدنی و مواد مغذی در بدن و حذف مواد زائد از بدن کمک می کند. آب به دلیل داشتن این دو عملکرد مهم، برای کلیه ها حیاتی و ضروری است. کلیه ها هر روز حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ لیتر مایع را فیلتر می کنند و تقریبا ۱ تا ۲ لیتر از این مقدار، به صورت ادرار از بدن خارج می شود و باقی آن وارد جریان خون می شود. بنابراین اگر بدن آب کافی دریافت نکند، کلیه ها نمی توانند به درستی کار کنند و مواد زائد و مایعات اضافی در بدن جمع می شوند و منجر به بیماری های کلیوی می شود:
1- بیماری کلیوی مزمن
بیماری کلیوی مزمن به معنی از دست رفتن عملکرد کلیه ها به مرور زمان است. این بیماری در ابتدا هیچ نشانه ای ندارد اما با پیشرفت، نشانه هایی چون ورم پا، احساس خستگی، نداشتن اشتها و… بروز می کنند. اگر این بیماری درمان نشود منجر به نارسایی کلیه می شود که در نتیجه آن کلیه ها کامل از کار می افتند و درمان آن دیالیز یا پیوند کلیه است.
2- سنگ کلیه
علت اصلی سنگ کلیه، کمبود آب است و افراد مبتلا به سنگ کلیه گزارش کرده اند که مقدار توصیه شده آب در روز را نمی نوشند. از آن جایی که سنگ کلیه عملکرد کلیه ها را مختل می کند، در نتیجه آن خطر بیماری مزمن کلیه افزایش می یابد و عفونت های ادراری تشدید می یابند به طوری که دوره درمان با آنتی بیوتیک این بیماری طولانی تر می شود و ۷ تا ۱۴ روز طول می کشد. پزشکان به افرادی که قبلا دچار سنگ کلیه شده اند توصیه می کنند که مصرف مایعات را تا ۲ لیتر در روز افزایش دهند و با ادرار کردن بیشتر، خطر عود سنگ کلیه و عوارض جانبی آن را کاهش دهند.
3- عفونت دستگاه ادراری
عفونت دستگاه ادراری دومین عفونت شایع بدن است و سالانه حدود ۸.۱ میلیون نفر به این بیماری مبتلا می شوند. اگر عفونت دستگاه ادراری به کلیه ها سرایت کند، عفونت حاد کلیه اتفاق می افتد که در نتیجه آن آسیب دائمی ایجاد می شود به خصوص اگر سپتیسمی رخ دهد. نوشیدن آب زیاد یک راه حل ساده برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری و همچنین کمک به درمان آن است.
4- عدم تعادل الکترولیت ها
کم آبی بدن یعنی از دست رفتن آب بدن بیشتر از آن چه دریافت می کند. زمانی که کلیه ها به درستی کار می کنند، سطح الکترولیت های بدن را ثابت نگه می دارند؛ با کم آب شدن بدن، عملکرد کلیه ها مختل می شود و عدم تعادل در الکترولیت های بدن اتفاق می افتد. الکترولیت ها شامل پتاسیم، فسفات و سدیم است که سیگنال های الکتریکی را بین سلول ها انتقال می دهد. هنگامی که کلیه ها قادر به حفظ تعادل الکترولیت ها نباشند، سیگنال های الکتریکی با هم مخلوط می شوند و منجر به تشنج یعنی حرکات غیر ارادی عضلات و از بین رفتن هوشیاری می شود.
5- نارسایی کلیه
در موارد نادر، کم آبی بدن منجر به نارسایی کلیه می شود. نارسایی کلیه بسیار خطرناک است و با علائمی چون کم خونی، آسیب به سیستم عصبی مرکزی، نارسایی قلبی و سیستم ایمنی ضعیف همراه است.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
