بررسی علائم عفونت ریه شدید
ریههای ما ممکن است به دلایل مختلفی از جمله التهاب ناشی از ورود انواع باکتری، ویروس یا قارچ به آن‌ها دچار عفونت شوند. میزان عفونت ریه مانند یک دماسنج از خفیف تا شدید درجه‌بندی شده است. هرچه عفونت ریههای شما بیشتر باشد، نیاز به مداخلات پزشکی نیز بیشتر می‌شود.
بسته به نوع التهاب و مدت زمان ابتلا به آن، ممکن است یک یا هر دو ریه شما دچار عفونت شوند. در این مقاله با شایع‌ترین عفونت‌ها و علائم عفونت ریه آشنا خواهیم شد. همچنین به راه‌های درمان عفونت‌های ریوی نیز اشاره خواهیم کرد.
لیست عناوین محتوا
دلایل ابتلا به عفونت ریه
پیش از آن که بدانیم عفونت ریه دقیقاً چیست، بهتر است با آناتومی دستگاه تنفسی بیشتر آشنا شویم. دستگاه تنفسی ما از اندام‌ها و بافت‌های مختلفی، مانند حنجره، نای، نایژه (برونش)، نایژک (برونشیول)، شش چپ، شش راست، دیافراگم و غیره تشکیل شده است. درگیر شدن هر یک از قسمت‌های دستگاه تنفس با میکروارگانیسم‌ها (باکتری یا ویروس) می‌تواند باعث ایجاد یک نوع عفونت شود.
زمانی که یک میکروارگانیسم وارد ریههای ما می‌شود، سلول‌های ایمنی بدن برای مبارزه با آن راهی ریههای ما می‌شوند. در نتیجه‌ی جنگ میان میکروارگانیسم‌ها و سلول‌های ایمنی بدن، ریه‌ها دچار التهاب می‌شوند. این التهاب خود را به‌شکل خلط و ترشحات ریوی نشان می‌دهد و مسیرهای تنفسی ما را مسدود می‌کند.
در اثر مسدود شدن هر قسمت از مسیرهای ریه، ما دچار مشکل تنفسی شده و به‌عبارت دیگر بیمار می‌شویم. متأسفانه افراد در هر سنی ممکن است دچار عفونت‌های ریه شوند؛ اما برخی عفونت‌ها در سنین خاصی شایع‌تر هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
همچنین بخوانید: بررسی عوارض واریس پا و راه های درمان
علائم عفونت ریه چیست؟
نوع علائم عفونت ریه به عوامل مختلفی، از جمله سن، سلامت عمومی فرد و میکروارگانیسم ایجادکننده عفونت بستگی دارد. به‌طور کلی نشانه‌های عفونت ریه مشابه با علائم سرماخوردگی، کویید 19 یا آنفولانزا است؛ اما معمولاً مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا علائم بهبود پیدا کنند. برخی از علامت‌های عفونت ریه عبارت‌اند از:
1. سرفه های شدید همراه با خلط غلیظ
سرفه یکی از اصلی‌ترین علائم عفونت ریه است. بدن ما از سرفه برای خلاص شدن از شر خلط و بازکردن راه‌های تنفسی استفاده می‌کند. اگر عفونت شدید باشد، ممکن است مخاط ریه شما حاوی خون نیز باشد. مخاط ناشی از برونشیت و ذات‌الریه نیز ممکن است به رنگ سفید، سبز یا خاکستری مایل به زرد دیده شود. معمولاً سرفه چندین هفته پس از بهبود سایر نشانه همچنان ادامه دارد و ممکن است به حساسیت نیز تبدیل شود.
2. درد شدید در قفسه سینه
اغلب بیماران در توصیف درد قفسه سینه که ناشی از عفونت ریه است، می‌گویند: «سینه‌ام تیر می‌کشه!». درد قفسه سینه ممکن است هنگام سرفه کردن، شدیدتر و غیرقابل تحمل شود.
3. تب شدید
ما زمانی تب می‌کنیم که بدن‌مان در حال مبارزه با عفونت باشد. در این حالت دمای طبیعی بدن (37 درجه سانتی‌گراد) افزایش پیدا کرده و به‌اصطلاح تب می‌کنیم. مبارزه سلول‌های ایمنی با عفونت‌های باکتریایی، می‌تواند دمای بدن را حتی به 40.5 درجه سانتی‌گراد نیز افزایش دهد.
تب شدید بسیار خطرناک بوده و ممکن است منجر به علائمی، همچون تعریق، لرز، بدن درد، کاهش آب بدن، سردرد و ضعف شود. اگر درجه تب شما بیشتر از 38.9 بود یا بیش از 3 روز تب داشتید، برای کاهش آن می‌بایست حتماً به پزشک مراجعه کنید.
4. بدن درد و خستگی
عفونت ریوی ممکن است منجر به درد عضلات و کمر شما شود که به آن میالژی می‌گویند. همچنین ممکن است عضلات نزدیک به ریه نیز دچار التهاب و درد شوند. علاوه بر این، هنگامی که بدن ما در حال مبارزه با عوامل عفونت‌زا است، بیشتر از هر زمان دیگری احساس خستگی و کمبود انرژی می‌کنیم. به همین دلیل داشتن استراحت کافی می‌تواند به بهبود اغلب بیماری‌ها کمک کند.
5. آبریزش بینی و عطسه
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، عفونت‌های ریوی بسیار شبیه به سرماخوردگی هستند؛ بنابراین اغلب نشانه‌های این بیماری‌ها، مانند آبریزش بینی و عطسه را می‌توانیم در عفونت ریه به‌ویژه عفونت برونشیت نیز مشاهده کنیم.
6. تنگی نفس و خس خس سینه
تنگی نفس به وضعیتی گفته می‌شود که نفس کشیدن برای شخص دشوار و پُرزحمت می‌شود. خس‌خس سینه نیز در اثر مسدود یا تنگ شدن مجاری تنفسی ایجاد می‌شود و فرد هنگام بازدم، از درون قفسه سینه خود صدای سوت می‌شوند. اگر تنفس شما مختل و دشوار شده است، می‌بایست فوراً به پزشک مراجعه کنید.
7. کبود شدن پوست یا لب ها
به‌دلیل تنگی نفس و در اثر کمبود اکسیژن، ممکن است رنگ پوست، لب‌ها و ناخن‌های شما تیره شده یا آبی به نظر برسند. به همین دلیل هنگام تنگی نفس، مراجعه فوری به پزشک بسیار مهم است. پزشک ممکن است از اکسیژن‌درمانی برای بهبود وضعیت شما استفاده کند.
8. شنیدن صدای تق تق در ریه ها (کراکل)
یکی از علائم عفونت ریه، وجود صدای تق‌تق و غیرطبیعی در ریه است. پزشکان می‌توانند با گوشی پزشکی این صدا را شنیده و وجود عفونت در ریه‌ها را تشخیص دهند.
9. وجود علائم تنفسی فوقانی
کیپ شدن بینی، گلودرد، گرفتگی صدا، لارنژیت (التهاب حنجره) و سردرد نیز از جمله علائمی هستند که هنگام ابتلا فرد به عفونت‌های ویروسی رخ می‌دهد.
بسته به نوع عفونت، ممکن است افراد علائمی، مانند اسهال، درد مفاصل، از دست دادن اشتها، بی‌حالی، سرگیجه، سرفه خونی، حالت تهوع و استفراغ نیز داشته باشند.
شایع ترین عفونت های ریه
همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، عفونت ریه انواع مختلفی دارد. هر نوع عفونت علائم مخصوص خود را داشته و می‌تواند بر قسمت خاصی از دستگاه تنفس ما تأثیر بگذارد. به همین دلیل، شناخت انواع عفونت، به پزشکان در تشخیص بیماری و درمان آن کمک می‌کند. برخی از شایع‌ترین عفونت‌های ریه عبارت‌اند از:
1. ذات الریه
کیسه‌های هوایی ریه را در عکس بالا مشاهده کردید. پنومونی یا ذات‌الریه یکی از عفونت‌های شایع ریوی بوده و کیسه‌های هوا را درگیر می‌کند. افراد با هر نوع سلامت عمومی و در گروه‌های سنی مختلف می‌توانند به ذات‌الریه مبتلا شوند؛ اما افراد با نقص سیستم ایمنی و افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) بیشتر از سایر گروه‌ها تحت‌تأثیر این عفونت قرار می‌گیرند.
این عفونت اغلب توسط باکتری‌هایی، مانند استرپتوکوک پنومونی، هموفیلوس آنفولانزا و مایکوپلاسما پنومونیه و یا توسط ویروس‌هایی، همچون ویروس آنفولانزا، ویروس سنسیشیال تنفسی و ویروس کرونا به وجود می‌آید. سرفه، مخاط چرکی و تنگی نفس از اصلی‌ترین علائم این نوع عفونت ریه هستند.
2. برونشیت
برونشیت می‌تواند قسمت‌های مختلف مسیر هوایی ریه، مانند برونش‌ها، برونشیول‌ها و آلوئول‌ها (حبابک) را درگیر التهاب و عفونت کند. برونشیت اغلب توسط ویروس ایجاد می‌شود تا باکتری. موارد زیر برخی از علل ایجاد برونشیت هستند:
- ویروس آنفولانزا
- ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)
- باکتری مایکوپلاسما پنومونیه
- باکتری کلامیدیا پنومونیه
- باکتری بوردتلا پرتوسیس (سیاه سرفه).
3. برونشیولیت
برونشیولیت در کودکان شایع‌تر بوده و باعث التهاب کوچک‌ترین مجاری هوا (نایژک) در ریه‌ها می‌شود. ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) اصلی‌ترین عامل بروز برونشیولیت است؛ اما ویروس‌های دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد این عفونت شوند. مهم‌ترین علائم عفونت ریه در برونشیولیت عبارت‌اند از:
- تب شدید
- خس‌خس سینه
- سرفه‌های شدید
- وجود کراکل یا صداهای غیرطبیعی در ریه.
4. عفونت ریه ناشی از قارچ ها
قارچ‌ها هم می‌توانند باعث عفونت ریوی شوند؛ اما آمار شیوع عفونت ناشی از قارچ‌ها بسیار کمتر از سایر میکروارگانیسم‌ها است. برخی از قارچ‌های مؤثر در ایجاد عفونت ریه عبارت‌اند از:
- پنوموسیستیس جیرووسی: عامل یک نوع عفونت ریه که به سینه‌پهلو معروف است و اغلب افرادی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، مانند افراد مبتلا به HIV
- آسپرژیلوس: این نوع قارچ می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های ریوی به‌ویژه در افراد با نقص سیستم ایمنی یا مبتلا به آسم شود
- هیستوپلاسما کپسولاتوم: این قارچ نیز باعث بروز بیماری هیستوپلاسموزیس یا بیماری غار در افراد با نقص سیستم ایمنی می‌شود
- کوکسیدیوئیدها: این نوع قارچ که عامل بروز بیماری کوکسیدیوئیدومیکوزیس ریوی (تب دره) است، معمولاً می‌توانند هر شخصی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
5. بیماری سل
سل (TB) یکی از عفونت‌های رایج ریوی بوده و در مناطق در حال توسعه جهان شایع‌تر است. این بیماری توسط باکتری به نام مایکوباکتریا توبرکلوزیس ایجاد شده و می‌تواند منجر به علائمی مانند سرفه‌های خونی شود.
پزشک چگونه عفونت ریوی را تشخیص می دهد؟
در مرحله اول پزشکان با شما درباره علائم، نشانه‌ها، سابقه قبلی پزشکی و حتی سابقه خانوادگی صحبت می‌کنند. در این مرحله، شغل شما، داشتن حیوانات خانگی و حتی سفرهای اخیر نیز مهم است؛ زیرا ممکن است علائم شما به‌دلیل حساسیت به یک حیوان خانگی ایجاد شده باشد. برخی از شغل‌ها، مانند نجاری، تراشکاری و ساختمان‌سازی نیز می‌توانند در ایجاد علائمی شبیه به عفونت ریه تأثیر داشته باشند.
در مرحله دوم، پزشک ممکن است میزان دمای بدن شما را اندازه‌گیری کند. همچنین با یک گوشی پزشکی، به صدای قفسه سینه شما گوش خواهد کرد تا وجود صدای‌های غیرطبیعی در ریه‌ها را بررسی کند. در مرحله آخر، پزشکان برای تشخیص عفونت ریه ممکن است از یکی از روش‌های زیر استفاده کنند:
- تصویربرداری از قفسه سینه
- استفاده از ابزار اسپیرومتری برای اندازه‌گیری میزان و سرعت هوا هنگام دم و بازدم
- اندازه‌گیری سطح اکسیژن با پالس اکسیمتری
- نمونه‌برداری از مخاط یا ترشحات بینی
- نمونه‌برداری از گلو
- آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)
- آزمایش کشت خون.
روش های درمان عفونت ریه
بسته به اینکه عامل عفونت ریه‌ها باکتری، ویروس یا قارچ باشد، روش درمان آن متفاوت است. برای از بین بردن عفونت‌هایی که توسط باکتری‌ها به وجود می‌آیند، اغلب از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. برای درمان عفونت‌های ریوی که عامل آن‌ها قارچ است، پزشکان اغلب داروهای ضدقارچ، مانند کتوکونازول یا وریکونازول را برای شما تجویز می‌کنند.
متأسفانه داروهای آنتی بیوتیک تأثیری روی عفونت‌های ویروسی نداشته و بدن می‌بایست به‌تنهایی با ویروس مبارزه کند. اگر دچار عفونت‌های ریوی ناشی از ویروس شده‌اید با رعایت نکات زیر می‌توانید به سلول‌های ایمنی بدن خود کمک کنید تا بهتر با ویروس‌ها مقابله کنند:
- برای کاهش تب از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید
- نوشیدن مایعات به‌ویژه آب را فراموش نکنید
- غرغره با آب نمک می‌تواند به کاهش گلودرد و التهاب ریه شما کمک کند
- به‌اندازه کافی استراحت کنید
- بهتر است هوای محل استراحت شما مرطوب باشد
- در صورت عفونت شدید بهتر است در بیمارستان بستری شوید
- درمان تجویز شده توسط پزشک را نیمه‌کاره رها نکنید.
سوالات متداول
چطور بفهمم دچار عفونت ریه شده‌ام؟
سرفه همراه با خلط، خس‌خس سینه، درد در قفسه سینه، دردهای عضلانی و کمر درد، آبریزش بینی و عطسه، تب شدید و تنگی نفس برخی از نشانه‌های عفونت ریوی هستند. در صورت داشتن این علائم می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.
آیا التهاب ریه قابل درمان است؟
بله. در اکثر موارد التهاب ریه با مصرف یک دوره دارو از بین خواهد رفت. در صورتی که پس از مصرف دارو همچنان التهاب ریه شما از بین نرفته است، می‌بایست با یک پزشک متخصص روماتولوژی صحبت کنید.
چطور می‌توانیم از بروز عفونت های ریه جلوگیری کنیم؟
به‌طور کلی نمی‌توان از ابتلا به تمام عفونت‌های ریه جلوگیری کرد؛ اما برای پیشگیری از بروز برخی عفونت‌های ریه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- نکات بهداشتی را رعایت کنید و دست‌های خود را به‌طور مرتب بشویید
- از ظروف اشتراکی برای خوردن غذا استفاده نکنید
- واکسن بزنید
- کشیدن سیگار و قلیان را ترک کنید.
چه زمانی برای تشخیص عفونت ریه می‌بایست به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم و نشانه‌های زیر را دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا (بیشتر از 38.9)
- داشتن علائم عفونت ریه که در متن مقاله اشاره شد (بیش از 2 هفته)
- سرفه خونی یا خلط قهوه‌ای رنگ
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- تپش قلب بالا
- سبکی سر یا سرگیجه
- کاهش اشتها یا بی‌حالی
- علائم کم‌آبی بدن، مانند عطش زیاد، پوشک خشک و گریه نکردن در نوزادان.
جمع‌بندی
همان‌طور که در تیترهای بالاتر اشاره کردیم، علائم عفونت ریه بسیار شبیه به آنفولانزا و سرماخوردگی هستند؛ اما ممکن است نشانه‌ها شدیدتر باشند و بهبود نشانه‌ها نیز به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. خوشبختانه سیستم ایمنی بدن می‌تواند به‌تنهایی با عفونت‌های ریوی مقابله کند؛ اما مصرف دارو به‌ویژه آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به بهبود سریع‌تر علائم کمک کنند.
به یاد داشته باشید که در صورت مشاهده علائم عفونت‌های ریوی در کودکان زیر 2 سال، بزرگ‌سالان بالای 65 سال، افراد با نقص سیستم ایمنی و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن فوراً به پزشک مراجعه کنید.
دانش‌آموخته روان‌شناسی هستم؛ اما در یکی از کلاس‌های واقعیت‌درمانی به این بینش رسیدم که «روان‌پزشکی» ایکیگای گمشده زندگی من است. در حال حاضر، بیشتر به «ویلیام گلاسر» درونم پروبال می‌دهم، درباره علوم‌پزشکی می‌خوانم، می‌نویسم و با شما به اشتراک می‌گذارم.
