همه چیز درباره سرطان غدد لنفاوی
سرطان غدد لنفاوی سرطانی است که از سیستم لنفاوی بدن شروع می شود و بر گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت ها تاثیر می گذارد. علائم این بیماری خستگی، طحال بزرگ شده، غدد لنفاوی بزرگ شده، از دست دادن اشتها، کاهش وزن غیرطبیعی و… است و درمان آن با توجه به شدت و نوع بیماری متفاوت است که در ادامه بیشتر به آن می پردازیم.
سیستم لنفاوی چیست؟
سیستم لنفاوی شامل مجموعه ای از غدد لنفاوی و عروق در دستگاه ایمنی بدن است که مایع لنفاوی را در سراسر بدن پخش می کنند. مایع لنفاوی حاوی گلبول های سفید خونی هستند که با عفونت ها مبارزه می کنند. در واقع غدد لنفاوی به عنوان فیلتر عمل می کنند؛ یعنی باکتری ها و ویروس هایی که به بدن وارد می شود را جذب می کند، از بین می برند و از گسترش عفونت در بدن جلوگیری می کنند.
حال می بینیم در حالی که سیستم لنفاوی در برابر عفونت ها از بدن محافظت می کنند، سلول های لنفاوی یا همان لنفوسیت ها خود می توانند سرطانی شوند و با این اتفاق، بدن با خطرات جدی مواجه می شود.
لنفوم و انواع آن
لنفوم یک اصطلاح عمومی برای اشاره به تومورهای سرطانی است که از سیستم لنفاوی شروع می شوند. دو نوع لنفوم وجود دارد که محققان تحت این دو دسته، بیش از ۷۰ نوع لنفوم را طبقه بندی کرده اند.
1- لنفوم هوچکین
لنفوم هوچکین نوعی لنفوم است. شایع ترین سن ابتلا به این بیماری بین ۱۵ تا ۳۵ و بعد از ۵۵ سالگی است و در مردان شایع تر است.
2- لنفوم غیرهوچکین
لنفوم غیرهوچکین شامل همه انواع لنفوم می شود به غیر از لنفوم هوچکین. بزرگ شدن غدد لنفاوی، درد قفسه سینه، درد استخوان، تب، خستگی و کاهش وزن از علائم این بیماری است.
لنفوم می تواند بخش های مختلفی از سیستم لنفاوی را تحت تاثیر قرار دهند از جمله:
- مغز استخوان
- غده تیموس
- طحال
- لوزه ها
- گره های لنفاوی
و لنفوم همچنین در مراحل پایانی می تواند سایر اندام های بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
علائم سرطان غدد لنفاوی
سرطان غدد لنفاوی در مراحل اولیه ممکن است علائمی نداشته باشد و تنها پزشک در طول معاینه فیزیکی متوجه بزرگ شدن غدد لنفاوی شود. غدد لنفاوی در واقع گره های کوچک و نرمی در زیر پوست هستند که در قسمت های مختلف بدن احساس می شوند، از جمله:
- گردن
- قسمت بالای قفسه سینه
- زیر بغل
- معده
- کشاله ران
به همین ترتیب، علائم اولیه و شایع سرطان غدد لنفاوی علائم عمومی هستند و ممکن است به راحتی نادیده گرفته شوند. این علائم اولیه عبارتند از:
- تب و لرز
- تعریق شبانه
- سرفه
- خستگی مداوم
- طحال بزرگ شده
- تورم بدون درد غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل و یا کشاله ران
- حساسیت پوستی خارش دار
- تنگی نفس
- خارش پوست
- دل درد
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بی دلیل
علل سرطان غدد لنفاوی
طول عمر متوسط یک سلول لنفوسیت کوتاه است و زود از بین می روند. به این صورت سرطان غدد لنفاوی زمانی رخ می دهد که در لنفوسیت ها تغییرات DNA رخ دهد و به جای از بین رفتن، باعث رشد و گسترش آن ها شود.
تحقیقات هنوز ثابت نکرده است که دقیقا چه چیزی باعث تغییر DNA در لنفوسیت ها، گسترش آن ها در سراسر بدن و در نهایت این بیماری می شود، محققان معتقدند حتی اگر عوامل خطر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان غدد لنفاوی باشند، افراد بدون عوامل خطر نیز ممکن است همچنان به این سرطان مبتلا شوند.
عوامل خطر سرطان غدد لنفاوی
در اکثر موارد، سرطان غدد لنفاوی هیچ علت شناخته شده ای ندارد. با این حال، برخی شرایط باعث می شود افرادی بیش از بقیه در معرض ابتلا به این بیماری باشند.
1- نقص ایمنی بدن
نقص ایمنی بدن می تواند به دلیل ضعف سیستم ایمنی ناشی از HIV یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی پس از پیوند عضو باشد.
2- بیماری خود ایمنی
افراد مبتلا به برخی از بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و یا بیماری سلیاک، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان غدد لنفاوی هستند.
3- سن
در حالی که برخی از انواع سرطان غدد لنفاوی در کودکان شایع تر است، در کل لنفوم غیر هوچکین در افراد مسن بیشتر اتفاق می افتد و برای افراد بین ۲۰ تا ۳۰ سال و افراد بالای ۵۵ سال لنفوم هوچکین تشخیص داده می شود.
4- جنسیت
به طور کلی سرطان غدد لنفاوی در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد؛ اما برخی از انواع لنفوم وجود دارد که احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان است.
5- قومیت
به گفته تحقیقات، برخی از انواع لنفوم در افراد سفید پوست آمریکا بیشتر از آمریکایی های آفریقایی تبار و یا آمریکایی های آسیایی تبار اتفاق می افتد.
6- سابقه خانوادگی
اگر یکی از اعضای خانواده به لنفوم هوچکین مبتلا باشند، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده نیز بیشتر می شود.
7- عفونت
افرادی که عفونت هایی مثل ویروس لنفوتروپیک، هپاتیت C، هلیکوباکتر پیلوری، مونونوکلئوز عفونی و یا ویروس اپشتین بار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان غدد لنفاوی هستند.
8- بودن در معرض مواد شیمیایی و اشعه
خطر ابتلا به سرطان غدد لنفاوی در افرادی که در معرض مواد شیمیایی موجود در آفت کش ها، کودها، علف کش ها و تشعشعات هسته ای قرار دارند بیشتر است.
9- چاق بودن
افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان غدد لنفاوی هستند اما تحقیقات بیشتری برای این مورد لازم است.
سرطان غدد لنفاوی در کودکان
بسیاری از عوامل خطر سرطان غدد لنفاوی در کودکان، مشابه همان عوامل خطر برای بزرگسالان است؛ با این تفاوت که انواع خاصی از این بیماری در کودکان شایع تر است. به عنوان مثال، لنفوم هوچکین در کودکان ۱۵ ساله و کوچک تر شایع تر است، اما لنفوم غیر هوچکین که در کودکان رخ می دهد معمولا تهاجمی و به سرعت در حال رشد است.
همچنین کودکانی که دارای نقص سیستم ایمنی هستند، برای مثال کودکانی که به HIV مبتلا هستند و یا کودکانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان غدد لنفاوی هستند. به همین ترتیب، کودکانی که تحت پرتودرمانی یا شیمی درمانی قرار گرفته اند نیز بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند.
مراحل سرطان غدد لنفاوی
پزشکان تومورها را در مراحل مختلفی دسته بندی می کنند تا مشخص کنند سلول های سرطانی تا چه اندازه گسترش یافته اند. به این ترتیب، لنفوم در ۴ مرحله طبقه بندی شده است:
1- مرحله اول
در این مرحله، سرطان در یک غدد لنفاوی و یا یک عضو قرار دارد.
2- مرحله دوم
در مرحله دوم، سرطان در دو غدد لنفاوی نزدیک به یکدیگر و در یک سمت بدن، و یا در یک عضو و غدد لنفاوی مجاور قرار دارد.
3- مرحله سوم
در این مرحله، سرطان در غدد لنفاوی دو طرف دیافراگم قرار دارد.
4- مرحله چهارم
در مرحله آخر، سرطان فراتر از غدد لنفاوی مجاور پیش می رود و به سایر اندام ها مانند ریه ها، کبد و مغز استخوان گسترش می یابد.
تشخیص سرطان غدد لنفاوی
از آنجایی که علائم سرطان غدد لنفاوی اغلب نادیده گرفته می شوند، تشخیص آن در مراحل اولیه می تواند دشوار باشد.
به طور معمول اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود، بیوپسی یا بافت برداری انجام می دهد. یعنی سلول هایی را از غده لنفاوی بزرگ شده می گیرد و متخصص هماتوپاتولوژیست و یا کسی که در آسیب شناسی خون تخصص دارد سلول ها را بررسی می کند و تشخیص می دهد که آیا سلول های لنفومی هم وجود دارند یا نه.
در صورتی که هماتوپاتولوژیست سلول های لنفوم را تشخیص دهد، آزمایش های بیشتری انجام می دهند تا بتوانند تشخیص دهند که سرطان از چه نوعی است و تا چه اندازه پیش رفته است. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- رادیوگرافی قفسه سینه
- آزمایش خون؛ برای بررسی تعداد گلبول های سفید و قرمز
- آزمایش غدد لنفاوی یا بافت های مجاور
- آسپیراسیون مغز استخوان؛ که در آن مقدار کمی مایع از مغز استخوان گرفته شده و مورد آزمایش قرار می گیرد
- پونکسیون کمری؛ که در آن مقدار کمی مایع از ستون فقرات برداشته و آزمایش می شود
- سونوگرافی شکم
- اسکن های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI؛ تومورهای اضافی یا غدد لنفاوی بزرگ شده را شناسایی می کنند.
درمان سرطان غدد لنفاوی
بهترین درمان سرطان غدد لنفاوی بستگی به نوع سرطان و شدت آن دارد و درمان آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شیمی درمانی
- داروهای ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی
- پرتودرمانی
- پیوند مغز استخوان
- و یا ترکیبی از این موارد
به طور معمول، متخصصان زیادی برای درمان سرطان غدد لنفاوی با یکدیگر همکاری می کنند:
1- هماتولوژیست
هماتولوژیست یا متخصص خون، در زمینه اختلالات خونی، مغز استخوان و سلول های ایمنی تخصص دارد و آن ها را بررسی می کند.
2- انکولوژیست
انکولوژیست یا سرطان شناس تومورهای سرطانی را درمان می کند.
3- پاتولوژیست
در نهایت پاتولوژیست یا آسیب شناس، برنامه درمانی را بررسی می کند و تشخیص می دهد که آیا این برنامه درمان موثر است یا نه.
برنامه های درمانی به چند عامل بستگی دارد؛ سن، سلامت کلی، نوع لنفوم، و مرحله سرطان فرد.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
مطلبتان آموزنده وفوق العاده است متشکرم