خواص باورنکردنی سویا برای بدن

سویا نوعی حبوبات بومی آسیای شرقی است و سال هاست که بخش مهمی از مواد غذایی این منطقه به حساب می آید. خواص سویا به دلیل داشتن آنتی اکسیدان و مواد مغذی گیاهی آن است که برای سلامتی مفید است و به صورت محصولات مختلف و متنوعی مانند آرد سویا، پروتئین سویا، توفو، شیر سویا، سس سویا و روغن سویا در بازار موجود است. این مقاله هر آن چه را که باید در مورد سویا بدانید به شما می گوید.

ارزش غذایی سویا

ارزش غذایی ۱۰۰ گرم سویای پخته شده عبارت است از:

• کالری: ۱۷۲
• آب: ۶۳٪
• پروتئین: ۱۸.۲ گرم
• کربوهیدرات: ۸.۴ گرم
• شکر: ۳ گرم
• فیبر: ۶ گرم
• چربی: ۹ گرم
• چربی اشباع شده: ۱.۳ گرم
• چربی تک اشباع نشده: ۱.۹۸ گرم
• چربی چند اشباع نشده: ۵.۰۶ گرم

مواد تشکیل دهنده سویا

سویا عمدتا از پروتئین تشکیل شده است و حاوی مقادیر خوبی از کربوهیدرات و چربی نیز است.

1- پروتئین

ارزش غذایی پروتئین سویا بسیار خوب است و سویا یکی از بهترین منابع پروتئین گیاهی به حساب می آید اگرچه کیفیت آن به اندازه پروتئین های حیوانی نیست.

2- چربی

چربی سویا بیشتر شامل اسیدهای چرب چند اشباع نشده و تک اشباع نشده و مقدار کمی چربی اشباع شده است. چربی موجود در سویا به قدری خوب و مناسب است که از سویا برای تهیه روغن سویا استفاده می شود و سویا را به عنوان دانه های روغنی طبقه بندی می کنند.

3- کربوهیدرات

سویا کربوهیدرات کمی دارد و به همین دلیل است که سویا برای افراد مبتلا به دیابت مناسب است.

4- فیبر

سویا حاوی مقدار مناسبی فیبر محلول و نامحلول است. فیبر نامحلول ممکن است باعث نفح و اسهال در برخی از افراد شود و علائم سندرم روده تحریک پذیر را تشدید می کند. علی رغم این عوارض جانبی ناخوشایند در برخی از افراد، فیبر محلول در سویا بسیار سالم است؛ به طوری که سلامت روده را بهبود می بخشد و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می دهد.

ویتامین ها و مواد معدنی موجود در سویا

سویا همچنین منبع خوبی از انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی است که شامل موارد زیر است:

1- مولیبدن

سرشار از مولبیدن است. مولبیدن یک عنصر کمیاب و ضروری است که عمدتا در دانه ها، آجیل، غلات و حبوبات یافت می شود و از ابتلا به بیماری های زیادی جلوگیری می کند.

2- ویتامین K1

ویتامین K موجود در سویا نقش مهمی در لخته شدن خون دارد.

3- فولات

فولات یا ویتامین B9 عملکردهای مختلفی در بدن دارد و اهمیت آن به خصوص در دوران بارداری بیشتر و مهم تر است.

4- مس

مصرف مس مهم است و باید در رژیم غذایی وجود داشته باشد چرا که کمبود آن اثرات نامطلوبی بر سلامت قلب دارد.

5- منگنز

منگنز در بیشتر غذاها و آب آشامیدنی یافت می شود و متاسفانه منگنز موجود در سویا معمولا جذب ضعیفی دارد.

6- فسفر

سویا منبع خوبی از فسفر است؛ فسفر یک ماده معدنی ضروری در رژیم غذایی است.

7- تیامین

تیامین یا ویتامین B1 نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن ایفا می کند.

خواص سویا

سویا نیز مانند بسیاری از غذاهای دیگر فوایدی برای سلامتی دارد که در ادامه بیشتر درباره آن ها صحبت خواهیم کرد.

1- کاهش خطر ابتلا به سرطان

سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان است. ترکیبات سویا به طور بالقوه ای از ابتلا به سرطان پیشگیری می کنند. بیشتر مطالعات نشان می دهند که مصرف محصولات سویا خطر ابتلا و مرگ ناشی از سرطان سینه، سرطان پروستات در مردان، سرطان آندومتر، سرطان های دستگاه گوارش، سرطان روده بزرگ، سرطان های معده، روده و ریه را کاهش می دهد.

2- کاهش ابتلا به بیماری های قلبی

داشتن یک رژیم غذایی غنی از غذاهای حاوی سویا می تواند با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی از جمله سکته مغزی و بیماری عروق کرونر قلب مرتبط باشد چرا که سویا التهاب رگ های خونی را کم می کند و خاصیت ارتجاعی آن ها را بهبود می بخشد و این دو عامل به بهبود سلامت قلب کمک می کنند. استروژن در طول سال های باروری از زنان در برابر بیماری های قلبی محافظت می کند اما با شروع یائسگی و کاهش استروژن، میزان بیماری های قلبی افزایش می یابد.

همچنین بخوانید:دانستنی های اعجاب انگیز از قلب انسان

تحقیقات نشان داده اند که سویا سطح کلسترول بد (LDL) که عامل خطری برای بیماری قلبی است را کاهش می دهد و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش می دهد. به گفته محققان و متخصصان تغذیه، محصولات کامل سویا مانند شیر سویا، دانه سویا و آجیل سویا نسبت به محصولات فرآوری شده آن تاثیر بیشتری در بهبود سطح کلسترول دارند و در نتیجه تحقیقات بیشتر نشان می دهند که رژیم های غذایی غنی از سویا خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را تا ۱۵٪ کاهش می دهند.

3- کاهش فشار خون

یکی از خواص سویا، کاهش فشار خون است. سویا به دلیل سرشار بودن از ترکیبات مفیدی مانند آرژنین و ایزوفلاون، به تنظیم سطح فشار خون کمک می کند و این مزیت در مطالعات زیادی تایید شده است.

همچنین بخوانید: معرفی انواع فشار خون و درمان آن

4- کاهش سطح قند خون

یک مطالعه نشان داد که سویا به کاهش سطح قند خون و انسولین در زنان یائسه کمک می کند. ترکیبات سویا همچنین به کاهش مقاومت به انسولین کمک می کند؛ مقاومت به انسولین وضعیتی است که در آن سلول ها دیگر به طور معمول به انسولین پاسخ نمی دهند و با گذشت زمان منجر به بالا رفتن سطح قند خون و دیابت نوع ۲ می شود.

همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد مکمل ‌های پروتئین سویا به کاهش سطح قند خون و انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک کمک می کند؛ سندرم متابولیک وضعیتی است که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته را در افراد افزایش می دهد.

5- کاهش علائم یائسگی

یائسگی دوره ای در زندگی زنان است که قاعدگی آن ها متوقف می شود. یائسگی باعث کاهش سطح استروژن می شود و اغلب با علائم ناخوشایندی مانند خستگی، درد مفاصل، عرق کردن، گر گرفتگی، خشکی واژن و نوسانات خلقی از جمله افسردگی، اضطراب و تحریک پذیری همراه است؛ برخی از ترکیبات سویا که به آن ها استروژن گیاهی گفته می شود با اتصال به گیرنده های استروژن در بدن، تا حدودی به کاهش شدت علائم یائسگی کمک می کنند.

جالب است بدانید تحقیقات ثابت کرده اند که زنان ژاپنی کمتر از زنان غربی علائم یائسگی را تجربه می کنند و عادات غذایی مانند مصرف بیشتر سویا در آسیا، این تفاوت را توضیح می دهد. بنابراین مصرف سویا می تواند علائم یائسگی را کاهش دهد.

6- بهبود باروری

برخی از تحقیقات نشان می دهند که استفاده از رژیم های غذایی غنی از سویا، باعث بهبود باروری در زنان می شود و به درمان های باروری آن ها کمک می کند؛ به این صورت که عملکرد تخمدان های آنان را بهبود می بخشد و سطح هورمون های تولید مثل در آن ها را افزایش می دهد. البته این نتایج در صورتی است که سویا در حد متعادل مصرف شود.

7- بهبود سلامت استخوان ها

سالم نبودن استخوان ها با پوکی استخوان، کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان به ویژه در زنان مسن همراه است چرا که سطوح پایین استروژن در دوران یائسگی باعث خروج کلسیم از استخوان ها و در نتیحه ضعیف و شکننده شدن استخوان ها می شود و به همین دلیل است که مصرف محصولات سویا خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان یائسه را کاهش می دهد.

۸- دیگر خواص سویا

سایر مزایای سویا برای سلامتی عبارتند از:

• کاهش فشار خون
• بهبود عروق خونی برای کثال کشش بیشتر دیواره شریان
• بهبود سلامت استخوان ها
• بهبود عملکرد شناختی و حافظه بصری

تاثیرات نامطلوب سویا

هرچقدر از خواص سویا بگوییم و هر چقدر دارای فواید زیادی برای سلامتی باشد، برخی از افراد باید در مصرف محصولات سویا محتاط باشند و یا به طور کلی از مصرف آن اجتناب کنند.

1- سرکوب عملکرد تیروئید

مصرف زیاد محصولات سویا عملکرد تیروئید را مختل می کنند. مطالعات نشان داده اند که مصرف مداوم سویا باعث کاهش تولید هورمون های تیروئید و کم کاری تیروئید می شود و علائم کم کاری تیروئید شامل خواب آلودگی، کاهش خلق و خو، یبوست و بزرگ شدن غده تیروئید می باشد. به همین دلیل افرادی که تیروئید کم کار دارند باید از مصرف منظم محصولات سویا خودداری کنند.

2- شیر خشک سویا

مطالعات نشان داده اند که استفاده مداوم از شیر خشک سویا برای نوزادان سالم مضر نیست اما ممکن است برای نوزادان نارس مضر باشد و بهتر است از مصرف آن اجتناب شود و یا با پزشک متخصص کودک تان درباره آن مشورت کنید.

3- نفخ و اسهال

سویا حاوی فیبر نامحلول است که باعث نفخ و اسهال در برخی از افراد می شود. فیبر موجود در سویا همچنین علائم اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر را بدتر می کنند، بنابراین اگر به اختلالات گوارشی مبتلا هستید باید مصرف سویا را محدود کنید و یا از مصرف آن اجتناب کنید.

4- آلرژی به سویا

آلرژی غذایی یک بیماری شایع است که در اثر واکنش نادرست سیستم ایمنی بدن به ترکیبات غذایی خاصی اتفاق می افتد. آلرژی به سویا اغلب به دلیل پروتئین و ترکیبات پروتئین موجود در آن است و به همین دلیل سویا برای برخی از افراد یک غذای آلرژی زا است و باعث علائمی از جمله خارش، احساس سوزن سوزن شدن در دهان و لب ها، التهاب پوست، حالت تهوع، اسهال، خس خس سینه و تنگی نفس، سرگیجه و گیجی در آن ها شود. اما به طور کلی آلرژی به سویا در کودکان و بزرگسالان نسبتا نادر است.

مریم حاتمی

دانش‌ آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.