8 دلیل باورنکردنی ناباروری در مردان

آمارها نشان می دهد که ناباروری در مردان تا 50 درصد از مشکلات ناباروری در زوج ها را شامل می شود. بنابراین، به محض اینکه یک زوج متوجه شدند که ممکن است مشکل باروری داشته باشند، مهم است که مرد اقدام به انجام آزمایش های باروری کند.

امروزه تکنیک‌های مختلف باروری به کمک متخصصان پزشکی، امکان بچه‌دار شدن را برای زوج‌هایی که در بارداری با مشکل مواجه می‌شوند، فراهم می‌کنند.

ناباروری مردان چیست؟

آیا شما بچه می خواهید اما به نظر می رسد که لک لک ها آدرس شما را گم کرده اند؟ به طور متوسط از هر 8 زوج، 1 زوج به دلیل مشکل در تولید مثل، به متخصص مراجعه می کنند. ما از ناباروری به صورت عدم بارداری پس از یک دوره دوازده ماهه آمیزش جنسی منظم و محافظت نشده صحبت می کنیم.

در مردان، ناهنجاری‌های اسپرم زایی، یعنی مشکل در تولید اسپرم، شایع‌ترین علل ناباروری هستند. این ناهنجاری ها را می توان شامل موارد ذیل دانست که در مورد آنها صحبت خواهیم کرد:

• الیگواسپرمی: زمانی که مقدار اسپرم در مایع منی کافی نیست.
• آزواسپرمی: زمانی که مایع منی فاقد اسپرم است.
• آستنواسپرمی یا آستنوزواسپرمی: زمانی که اسپرم ها در حرکت مشکل دارند.
• تراتواسپرمی یا تراتوزواسپرمی: زمانی که اکثر اسپرم ها دارای ناهنجاری های مورفولوژیکی هستند که عملکرد آنها را مختل می کند.

علت ناباروری در مردان

در مردان، علل ناباروری می تواند منشا مکانیکی، عفونی، ژنتیکی و یا حتی هورمونی داشته باشد. در ادامه به بررسی هر یک از این علل به صورت مجزا می پردازیم.

بررسی دلایل ناباروری در مردان

علل مکانیکی- واریکوسل

انسداد یا عدم وجود مجرای اسپرم، ضربه به لگن یا اندام تناسلی، پیچ خوردگی طناب اسپرمی یا نقص در نزول بیضه (کریپتورکیدیسم) می تواند علت اختلالات باروری در مرد باشد. کریپتورکیدیسم بین 3 تا 5 درصد از نوزادان بالای 6 ماه را تحت تأثیر قرار می دهد.

مداخله جراحی در دوران شیرخوارگی می تواند بیضه را در موقعیت طبیعی خود قرار دهد و عملکرد آن را بهینه کند. با این حال، این ناهنجاری مهاجرت بیضه، که ناشی از اشباع ناکافی هورمونی با آندروژن ها در طول رشد جنین می باشد، هنوز اغلب با تغییرات در اسپرم زایی در بزرگسالان همراه است.

همچنین بخوانید: علائم سرطان بیضه بدخیم و خوش خیم

در نهایت، واریکوسل، یعنی گشاد شدن یک ورید یا چند ورید طناب اسپرماتیک، اغلب منجر به مشکل نازایی در مردان می شود. در واقع، دمای بیضه ها باید حدود 35.5 درجه باشد تا اسپرم در شرایط خوب رشد کند. با این حال، رکود خون در ورید واریسی باعث افزایش دمای بیضه ها می شود که باعث ضعیف شدن گامت ها می شود.

واریکوسل معمولاً با احساس سنگینی در ناحیه کیسه بیضه ظاهر می شود. درمان پزشکی (تجویز ونتونیک) یا جراحی (آمبولیزاسیون) به طور کلی مشکل را حل می کند و کیفیت اسپرم را که منجر به تولید مثل می شود بازیابی می نماید.

علل عفونی- عفونت های موثر در ناباروری مردان

پاتولوژی های خاصی مانند اورتریت، پروستاتیت، عفونت های مکرر دستگاه ادراری یا اورکیت اوریون (عارضه اوریون) احتمالاً بر باروری تأثیر می گذارد. اورکیت اوریون در 20-25٪ از بیماران مرد مبتلا به اوریون ایجاد می شود. 80 درصد موارد در بیماران کمتر از 10 سال رخ می دهند.

این مشکلات با تورم یک یا هر دو بیضه و همچنین علائم عمومی مانند تب، سردرد و درد عضلانی مشخص می شود. در معاینه بیضه احساس درد، بزرگ و سفت شدن بیضه ها و همچنین قرمزی پوست کیسه بیضه احساس می شود. اگرچه اورکیت به طور کلی در عرض یک تا دو هفته بهبود می یابد، با این وجود می تواند تأثیر مخربی بر باروری در بزرگسالی داشته باشد.

علل هورمونی

ممکن است کمبود تستوسترون، که هیپوگنادیسم نیز نامیده می شود، با تأثیر بر تولید اسپرم، بر باروری مردان تأثیر بگذارد.

شایع ترین علت ژنتیکی هیپوگنادیسم اولیه، سندرم کلاین فلتر است. اما سایر اختلالات هورمونی مانند کم کاری تیروئید نیز می تواند بر این امر تأثیر بگذارند.

در نهایت، عوامل محیطی، سیگار کشیدن، مصرف الکل یا مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض مواد مختل کننده غدد درون ریز (حلال‌های شیمیایی، آفت‌کش‌ها) و … نیز می‌توانند بر باروری مردان تأثیر بگذارند.

علل ژنتیکی

ناهنجاری های ژنتیکی در 5 درصد از مردان نابارور دیده می شوند. سندرم کلاین فلتر یکی از شایع ترین آنهاست. این وضعیت به دلیل حضور اضافی یک کروموزوم X است. علائم فیزیکی این مشکل اغلب در دوران کودکی نامحسوس هستند و در دوران بلوغ ظاهر می شوند.

در سن بلوغ، در 50 درصد موارد، حجم غدد پستانی در یک یا هر دو طرف افزایش می یابد. بیضه ها کوچک می مانند (هیپوگنادیسم) اما آلت تناسلی در اکثر مواقع دارای اندازه طبیعی است. مردان مبتلا به این سندرم با فقدان تقریباً کامل اسپرم (آزواسپرمی) دچار مشکل ناباروری می شوند.

اختلالات در انزال مردان

اختلالات در انزال مردان معمولاً به دلیل ناتوانی در رسیدن به ارگاسم (آنورگاسمی) ایجاد می شوند. این اختلالات معمولاً تحت علائم اختلال نعوظ قرار می گیرد. جراحی پروستات ممکن است یکی از علت های ایجاد اختلال در انزال مردان باشد.

در واقع اعصاب بین نخاع و آلت تناسلی ممکن است در طی جراحی لگن آسیب ببینند و باعث ناتوانی در انزال فرد شوند. همچنین برداشتن پروستات و وزیکول‌های منی در طی جراحی سرطان پروستات، توانایی تولید اسپرم را از بین می‌برد (این غدد در تولید اسپرم نقش دارند).

سایر شرایطی که به اعصاب آلت تناسلی و همچنین برخی اختلالات روانی و برخی داروهایی که برای درمان اختلالات روانی استفاده می شود، آسیب می رسانند نیز می توانند بر توانایی انزال تأثیر بگذارند.

همچنین بخوانید : خطرناک ترین علائم سرطان پروستات

مشکل در تعداد و کیفیت اسپرم

برای اینکه یک مرد بارور شود، مایع منی (اسپرم) او باید برای انجام وظیفه خود آماده باشد: یعنی رسیدن به تخمک و بارور کردن آن!

در نگاه اول، این فرآیند ممکن است ساده تر از باروری زنان به نظر برسد، اما باروری مردان نیز باید با دقت شرایط خاصی را برآورده کند تا به سرانجام مطلوب برسد.

شما به عنوان یک مرد باید نعوظ داشته باشید و آن را حفظ کنید، به مقدار کافی اسپرم تولید کنید، دارای مقدار کافی مایع منی برای رسیدن اسپرم به تخمک باشید و اسپرم‌هایی تولید کنید که عملکرد درستی داشته باشند. مشکل مربوط به حتی یکی از این شرایط به ناباروری در مردان کمک می کند.

عوامل محیطی

عوامل محیطی تاثیرگذار بر ناباروری در مردان را می توان شامل موارد ذیل دانست:

اختلالات غدد درون ریز

در میان عوامل محیطی مختلف، عاملی که بیشترین تاثیر را دارد اختلالات غدد درون ریز است. مواد مضری که به طور بالقوه قادر به تغییر عملکرد سیستم غدد درون ریز هستند، اثرات نامطلوبی بر سلامت، عملکرد جنسی و فرزندان ما می گذارند. این مواد موثر در اختلالات غدد درون ریز گروه بزرگی از مواد شیمیایی اعم از موارد زیر را شامل می شوند:

• آلاینده‌های پایدار محیطی
• مواد شیمیایی مورد استفاده به عنوان آفت‌کش‌ها، یا به عنوان افزودنی‌ها و نگهدارنده‌ها در محصولات صنعتی و مصرفی
• برخی فلزات سنگین
• مواد شیمیایی با منشأ طبیعی مانند پلی فنل‌ها (برخی به نام فیتواستروژن‌ها)
• داروهای شبه هورمونی

همه این مواد شیمیایی می توانند در محیط زیست یا از طریق آلودگی اتمسفر (مانند دیوکسین ها با احتراق در کوره های زباله سوز) یا در آب و خاک، به دنبال دفع ادرار، پراکنده شوند، زیرا در غذا و آب آشامیدنی وجود دارند یا به دلیل وجود آنها در اجسام نیز یافت می شوند.

استفاده متداول از موادی مانند پلاستیک و جعبه های فلزی برای نگهداری مواد غذایی و همچنین اغلب لوازم آرایشی و محصولات بهداشتی و مراقبت شخصی از جمله محصولات حاوی این مواد هستند. در حالت کلی، تغذیه وسیله اصلی قرار گرفتن در معرض اختلالات غدد درون ریز است.

یک تخمین اخیر محاسبه کرده است که در غیاب اقدامات کاهش خطر، قرار گرفتن در معرض اختلالات غدد درون ریز حداقل 20 درصد در بروز بیماری های باروری، مانند آندومتریوز، ناباروری مردانه و کریپتورکیدیسم نقش دارد، که درمان آن هزینه های جدی را می طلبد.

قرار گرفتن در معرض مداوم و طولانی مدت در طول زمان، حتی کمتر از دوز سمی شناخته شده، در طول مراحل بحرانی رشد ارگانیسم می تواند باعث تداخل در سیستم غدد درون ریز و تولید مثل شود.

نشان داده شده است که قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، نرم‌کننده‌ها (فتالات‌ها) و پلاستیک‌ها با علائم پاتولوژیک (که در مجموع به عنوان سندرم دیس ژنزی بیضه شناخته می‌شود) همراه است.

مواد شیمیایی و تشعشعات

قرار گرفتن مزمن شغلی در معرض مواد شیمیایی یا تشعشع می تواند بر باروری تأثیر منفی بگذارد.

برخی از دسته های مواد شیمیایی ممکن است بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند، مانند:

• کارگران شرکت های تولید کننده محصولات حفاظتی گیاهی و کشاورزان (به دلیل قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و کودها و همچنین فلزات سنگین موجود در فرمولاسیون های گیاهی)
• کارگران بخش ساختمان (به دلیل قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، مواد افزودنی و رنگ)
• افرادی که در فعالیت های چاپی (به سبب قرارگیری در معرض ترکیبات آلی فرار و ازن تولید شده توسط پرینترهای لیزری و دستگاه های فتوکپی)
• پرسنل نظامی (برای حمل و نقل، ذخیره سازی و حفاظت از مواد رادیواکتیو یا فلزات سنگین)
• کارکنان بخش های پزشکی-پرستاری (برای قرار گرفتن در معرض مواد سمی و یا تشعشعات یونیزان)
• کسانی که در صنایع شیمیایی، پتروشیمی و معدنی کار می کنند (به دلیل قرار گرفتن در معرض احتمالی چندین کلاس از مواد شیمیایی ذکر شده در بالا) بیشترین احتمال دچار شدن به مشکلاتی چون ناباروری را دارند.

به طور کلی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی محیطی می تواند یک خطر مهم برای سلامت باروری باشد. بنابراین اجرای اقدامات پیشگیرانه و همچنین نظارت بر دوره باروری از اهمیت ویژه ای برای این افراد برخوردار است.

از این رو رعایت و اجرای شرایط کاری که ایمنی کارگران را تضمین می کند ضروری است. همچنین توصیه می شود معاینات دوره ای آندرولوژی و زنان برای نظارت بر تأثیر این مواد شیمیایی بر وضعیت سلامت باروری انجام شود.

سبک زندگی

علاوه بر عوامل محیطی مذکور در بالا، قرار گرفتن در معرض آلاینده های تولید شده توسط ترافیک شهری نیز می تواند باعث ناباروری در مردان شود. همچنین سیگار کشیدن به اسپرم آسیب می رساند؛ افراد سیگاری اغلب اسپرم بیشتری با مورفولوژی غیر طبیعی دارند.

از آنجایی که اکثر مردان مبتلا به مشکلات باروری، عقیم نیستند، بلکه تنها کم بارور هستند، اتخاذ قوانین رفتاری مناسب برای حل مشکل آنها بسیار مهم است.

چنین قوانینی، عدم استعمال دخانیات، اعتدال در مصرف الکل، استفاده از لباس های زیر تنفسی و نه خیلی تنگ، رعایت یک رژیم غذایی متعادل (احتمالاً مصرف مکمل روی) و اتخاذ یک سبک زندگی فعال تر را شامل می شوند.

همچنین بخوانید : رازهای ناگفته درباره ی خواص دارویی میخک

عوامل ژنتیکی ناباروری در مردان

هر چند که در مورد علل ژنتیکی نازایی در مردان در بالا صحبت کردیم اما بهتر است بدانید هنگامی که تولید اسپرم کاهش می یابد، به طور کلی علت آن به دلیل رشد ناقص بیضه ها است.

این نوع نقص در حال حاضر در جنین رخ می دهد، به دلیل یک استعداد ژنتیکی احتمالی مرتبط با قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی سمی. پس والدین برای نداشتن فرزندانی عقیم یا ناباروری و یا کم بارور بایستی نسبت به این مورد توجه ویژه ای داشته باشند.

چگونه می توان ناباروری مردان را تشخیص داد

ناباروری مردان را می توان با استفاده از روش های زیر تشخیص داد:

اسپرمیوگرام

اسپرمیوگرافی آزمایش اصلی برای ارزیابی اسپرم و مایع منی است. این تست اجازه می دهد تا حجم، pH، غلظت، مورفولوژی، تحرک، ویسکوزیته، لکوسیت ها، سلول های اسپرماتوژنیک، عدم وجود مناطق آگلوتیناسیون، یعنی تشکیل آگلومراهای ناشی از حضور اتوآنتی بادی ها و عفونت های در حال پیشرفت در اسپرم را ارزیابی کنید.

این آزمایش باید بعد از 3 الی 5 روز پرهیز از رابطه جنسی انجام شود. در این مورد حداقل دو انزال باید ارزیابی شود که در فواصل کمتر از 2.5 ماه از یکدیگر در مراکز واجد شرایط بدست آمده باشند.

تست عملکرد اسپرم

تست TUNEL، SCSA و HALO به شما امکان می دهد موارد تغییر DNA اسپرم (تکه تکه شدن DNA اسپرم) را شناسایی کنید. این تست زمانی مفید است که تعداد و تحرک اسپرم های تشخیص داده شده توسط اسپریوگرافی طبیعی باشند.

تست MAR اجازه می دهد تا پزشک وجود آنتی بادی های ضد اسپرم را در سطح اسپرم تشخیص دهد. علاوه بر اینها موارد زیر نیز جهت تشخیص مشکل نازایی در مردان به کار گرفته می شوند:

• بررسی باکتریولوژیک
• اکوکلورداپلر اسکروتوم
• سونوگرافی پروستات وزیکولار
• تجزیه و تحلیل ژنتیکی: کاریوتایپ با نمونه خون که امکان شناسایی هر گونه ناهنجاری کروموزومی فرد را می دهد
• بیوپسی بیضه: برای ارزیابی عملکرد لوله های اسپرم ساز و رهگیری تومورهای مخفی

ناباروری در مردان درمان دارد؟

بدیهی است که درمان ناباروری در مردان به علت آن بستگی دارد. پروفسور برنارد هدون تائید می کند: «به عنوان مثال، در صورت آزواسپرمی به دلیل انسداد مجاری اسپرم، یک مداخله جراحی امکان جستجوی اسپرماتوزوئیدهای موجود در بیضه با هدف IVF را فراهم می کند».

روش IVF با تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) با ایجاد امکان انتخاب اسپرم با بهترین تحرک و بهترین مورفولوژی، قبل از تزریق به تخمک برای لقاح، انقلابی در درمان ناباروری مردان ایجاد کرده است.

امروزه پیشرفت های علم پزشکی شانس بیشتری را برای زوج هایی که برای والدین شدن با مشکلات باروری مواجه می شوند فراهم می کند.