مردها باهوش ترند یا زنها؟
مدت هاست که مقایسه هوش و جنسیت انسان موضوع بحث برانگیزی بین محققان است. اما در واقع طبق آمارها و پژوهش ها هیچ تفاوت معناداری بین نمرات IQ مردان و زنان وجود ندارد. اخیرا شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این که مردها باهوش ترند یا زنها بیشتر از این که به جنسیت مربوط باشد به فرهنگ بستگی دارد.
روانشناسان بر این باورند که زنان و مردان در توانایی های شناختی با یکدیگر هم تفاوت و هم شباهت هایی دارند اما هیچ دلیل علمی برای توجیه این موضوع نداریم که ثابت کند یکی از این گروه باهوش تر یا برتر از گروه دیگر است.
تاریخچه سنجش مقایسه هوش مردان و زنان
محققان در حوزه روانشناسی صراحتا بیان کردند که جنس باهوش تر وجود ندارد و به کمک معیارهای ارزیابی هوش، این موضوع را رد کردند.
از نظر تاریخی، قدیمی ها بر این باور بودند که زنان به دلیل داشتن جمجمه های کوچک تر از نظر توانایی مغزی و فکری پایین تر هستند. با این منطق باید گفت که هوش یک فیل، باید از هوش زنان بیشتر باشد! وقتی صحبت از اندازه مغز به میان می آید، لزوما بزرگ تر بودن به معنای بهتر بودن و یا تواناتر بودن نیست. در قرن گذشته، کلیشه های جنسیتی به شدت تغییر کرده و امروزه، وقتی این سوال مطرح می شود که مردان باهوش ترند یا زنها، بیشتر مردم با این دیدگاه موافقند که مردان و زنان به یک اندازه باهوشند. البته که طرفداران افکار گذشته هنوز هم دیده می شود.
در یک مطالعه روانشناسی، محققان از والدین خواستند تا هوش فرزندان خود را تخمین بزنند؛ در این مطالعه پسران باهوش تر از دختران ارزیابی شدند. حال باید به این نکته توجه کرد که انتظارات والدین می تواند روی تصویر ذهنی فرزندان از خود، تاثیر زیادی داشته باشد و بر پیشرفت تحصیلی آن ها نیز تاثیر می گذارد.
در یک مطالعه دیگر از شرکت کنندگان خواستند تا ضریب هوشی خود را تخمین بزنند و پس از تخمین، یک تست هوش از آن ها گرفته می شد تا صحت این حدس ها را محک بزنند. در آخر مشاهده شد که مردان ضریب هوشی خود را بیش از حد تخمین زده بودند و زنان ضریب هوشی خود را کمتر از حد تخمین زده بودند.
در آخر نتایج نشان داد که جنسیت بیولوژیکی عامل مهمی است: مردان هوش خود را بالاتر از زنان ارزیابی می کنند. یک روانشناس این مسئله را غرور مردانه و فروتنی زنانه نامیده که این مسئله در بسیاری از فرهنگ ها دیده می شود. بنابراین طبق یافته های این مطالعه، مردان خود را بسیار بالاتر می بینند، در حالی که زنان همواره خود را دست کم می گیرند.
اهمیت مطالعات و یافته ها
روانشناسان تربیتی بر این باورند که تصویر ذهنی آدم ها از خودشان بسیار مهم است و نوعی پیشگویی خودشکوفایی است: اگر فکر می کنید نمی توانید، نمی توانید. وقتی دانش آموزان دختر هوش خود را دست کم بگیرند، محتوای درسی با چالش کمتر را انتخاب می کنند، به خصوص در علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات. این تصمیمات بر انتخاب های تحصیلی و شغلی آن ها تاثیر می گذارد و مسیر آینده آن ها را محدود می کند.
همین تفاوت های جنسیتی می تواند باعث ایجاد اختلاف میان زنان و مردان در جامعه می شود. اگر می خواهیم مشکلات پیچیده جامعه حل شود و در عین حال به حقوق برابر بین مردها و زن ها برسیم، باید عزت نفس دختران را بالا ببریم. این موضوع با انتظارات جنسیتی والدین از هوش و تفاوت در عزت نفس بین پسران و دختران مرتبط است. والدین، مربیان و جامعه باید بتوانند اعتماد به نفس دختران و زنان جوان را به حدی برسانند که آن ها به خودشان ایمان داشته باشند و از این تردیدها رها شوند.
تحقیقات انجام شده درباره هوش هیجانی
تحقیقات زیادی انجام شده است که نشان می دهد هوش هیجانی (EQ) نقش بسزایی در عملکرد مردان و زنان در محل کار دارد. هوش عاطفی مسئول ۵۸٪ از عملکرد افراد در انواع مشاغل است در حالی که هوش هیجانی تاثیر بیشتری دارد و ۹۰٪ افرادی که عملکرد خوبی در شغل خود دارند، هوش هیجانی فوق العاده ای نیز دارند.
محققان برای پی بردن به این مسئله که مردها باهوش ترند یا زنها، هوش هیجانی بیش از یک میلیون نفر را آزمایش کردند؛ آمارها نشان داد که زنان در هوش هیجانی بسیار بالاتر از مردان بودن. بالاتر بودن هوش هیجانی زنان نسبت به مردان نشان می دهد که خانوم ها مهارت بیشتری در استفاده از احساسات و عواطف دارند.
قطعا این سوال مطرح می شود که چرا خانوم ها هوش هیجانی بالاتری دارند؟ برای درک این که چرا زنان در هوش هیجانی از مردان پیشی گرفتند، باید به بررسی هر یک از چهار مهارت هوش هیجانی بر اساس جنسیت بپردازیم.
1- خودآگاهی
خودآگاهی به معنای میزان درک احساسات خود در لحظه است، این که چقدر از علایق خود باخبرید و آیا به خوبی از پس موقعیت های مختلف برمی آیید یا نه. در این بخش مردان و زنان امتیازات کاملا مساوی دارند. هرچند که بیشتر مردم فکر می کنند آقایان احساسات خود را درک نمی کنند، تظاهر به عدم آگاهی دارند و به اندازه خانوم ها مسئولیت پذیر نیستند اما این طور نیست.
2- مدیریت فردی
مدیریت فردی همان کاری است که وقتی به درک احساسات خود برسید، انجام می دهید. از آن جایی که نمی توان احساسات را نادیده گرفت، بنابراین باید آن ها را مدیریت کرد و در مسیری قرار دهید که باب میل خودتان است. این تنها حوزه ای است که مردان از زنان پیشی می گیرند.
همچنین بخوانید: چرا من به اهدافم نمی رسم؟
بهترین توضیح برای تفاوت های جنسیتی در هوش هیجانی این است که ببینیم در دوران رشد اجتماعی چگونه بودیم. معمولا از مردان انتظار می رود که از نظر عاطفی «قوی» باشند و احساسات خود را کنترل کنند، همین مسئله ثابت می کند که چرا مردان در این حیطه بهتر از زنان عمل می کنند.
3- آگاهی اجتماعی
آگاهی اجتماعی به این معناست که چقدر احساسات و تجربیات دیگران را درک می کنید. این مهارت به توانایی زبان بدن و سایر سیگنال های ناگفته بستگی دارد، چون آدم ها معمولا در مورد خودشان و مشکلات شان صحبت نمی کنند. در این حیطه از نظر آماری خانم ها با اختلاف نسبتا زیادی از مردان جلوترند.
این دقیقا همان مهارتی است که از دوران کودکی همراه خانوم ها بوده اما مردان باید تمرین کنند تا بتوانند این مهارت را کسب کنند. درست یا غلط، از زنان انتظار می رود که از دیگران مراقبت کنند و همین مسئله در زمینه آگاهی اجتماعی به آن ها کمک می کند.
4- مدیریت روابط
مدیریت روابط نقطه اوج هوش هیجانی است. برای این کار باید از خودآگاهی، مدیریت فردی و آگاهی اجتماعی برای بهبود روابط خود هنگام تعامل با دیگران استفاده کنید. تا زمانی که احساسات خود و دیگران را درک نکنید و از دانش خود در این راه استفاده نکنید، نمی توانید به تعامل با دیگران و داشتن یک رابطه سالم امیدوار باشید. زنان به دلایلی که در بخش آگاهی اجتماعی در بالا توضیح داده شد، در مدیریت روابط هم بهتر عمل می کنند.
توصیه هایی برای افزایش توانایی هوش هیجانی
داشتن هوش هیجانی خوب یک امتیاز بزرگ برای زنان مخصوصا در محیط کار محسوب می شود. چه مرد باشید و چه زن، این که هوش بالایی دارید به تنهایی کافی نیست، چرا که هوش هیجانی یک مهارت انعطاف پذیر است که با تلاش می توان آن را تقویت کرد. به همین منظور، در این جا چند راه کار ارائه می دهیم که می توانید برای بهبود هوش هیجانی خود انجام دهید:
1- داشتن خواب کافی
هنگام خواب، مغز پروتئین های سمی را از نورون های خود خارج می کند و متاسفانه مغز تنها زمانی می تواند این کار را انجام دهد که افراد خواب هستند. بنابراین اگر به اندازه کافی نخوابید، پروتئین های سمی در سلول های مغز باقی می مانند و به مغز آسیب جدی وارد می کنند. نخوابیدن همچنین باعث اختلال در عملکرد مغز می شود، توانایی پردازش اطلاعات و حل مسائل را کاهش می دهد، خلاقیت را از بین می برد و سطح استرس و واکنش هیجانی را مختل می کند.
افراد با هوش هیجانی بالا می دانند که وقتی به اندازه کافی نمی خوابند، خودکنترلی، توجه و حافظه شان پایین می آید. بنابراین باید خوابیدن کافی را در اولویت قرار داد.
2- کنترل مصرف کافئین
مصرف زیاد کافئین باعث ترشح آدرنالین می شود و آدرنالین منبع پاسخ جنگ یا گریز است. در مکانیسم جنگ یا گریز، واکنش سریع زودتر از تفکر منطقی اتفاق می افتد و از آن جایی که کافئین باعث افزایش فعالیت مغز و بدن می شود، در این شرایط احساسات بر رفتار غلبه می کند. افراد با هوش هیجانی بالا می دانند که مصرف بیش از حد کافئین دردسرساز است و اجازه نمی دهند که کافئین این توانایی آن ها را تحت سلطه درآورد؛ پس در مصرف کافئین محتاط هستند.
3- دوری از افکار منفی
هر چه بیشتر روی افکار منفی تمرکز کنید، آن افکار قدرت بیشتری پیدا می کنند. بیشتر افکار منفی ما فقط افکار هستند و واقعیت ندارند. بنابراین وقتی می دانید که مسئله ای هرگز اتفاق نمی افتد، درگیر آن موضوع نباشید و به مسئله اهمیت ندهید. افراد با هوش هیجانی بالا افکار خود را از واقعیت جدا می کنند تا از چرخه منفی گرایی بیرون بیایند و به سمت دیدگاهی مثبت و جدید حرکت کنند.
4- قدردانی و شکرگزاری از داشته ها
وقت بگذارید و به چیزهایی که باید بابت شان شکرگزار باشید فکر کنید. این کار خلق و خوی شما را بهتر می کند چون سطح هورمون استرس یعنی کورتیزول را تا ۲۳٪ کاهش می دهد. تحقیقات انجام شده در دانشگاه کالیفرنیا نشان می دهد افرادی که روزانه روی نگرش قدردانی خود کار می کنند، خلق و خو، انرژی و سلامت جسمانی بهتری دارند. این احتمال وجود دارد که سطوح پایین کورتیزول نقش مهمی در این مسئله داشته باشد.
دانش آموخته روانشناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روانشناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
