علت انحراف چشم در بزرگسالی چیست و راه های درمان آن؟
استرابیسم یا انحراف چشم در بزرگسالی نوعی بیماری است که در آن چشم ها با یکدیگر هم راستا نیستند. در واقع یک چشم به یک سمت می چرخد و چشم دیگر به سمت دیگری نگاه می کند. این بیماری بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد، زیرا هر دو چشم باید به یک نقطه و هدف نگاه کنند تا بتوانند به درستی ببینند.
به گفته پزشکان، انحراف چشم یک بیماری ترسناک و خطرناک است که اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان انجام نشود، می تواند تاثیرات بد و دائمی بر بینایی داشته باشد و یا حتی منجر به نابینایی شود. از این رو قصد داریم در این مقاله علت انحراف چشم در بزرگسالی را بررسی کنیم تا با شناسایی علت، تشخیص و درمان زودهنگام نیز صورت گیرد و از پیامدهای منفی آن جلوگیری شود.
علائم انحراف چشم
انحراف چشم معمولا در دوران کودکی اتفاق می افتد، اما بزرگسالان نیز ممکن است آن را تجربه کنند و اغلب در افرادی که کنترل عضله چشم ضعیفی دارند و یا بسیار دوربین هستند دیده می شود. اصلی ترین و بارزترین نشانه انحراف چشم در بزرگسالی هم راستا نبودن چشم هاست؛ اما گاهی اوقات شدت کمی دارد و فقط اعضای خانواده و یا دوستان متوجه این موضوع می شوند. به طور کلی علائم انحراف چشم عبارت است از:
- دو چشم همزمان با هم حرکت نمی کنند
- دوبینی؛ یعنی فرد از یک شی، دو تصویر می بیند
- آشفتگی بصری؛ یعنی فرد از دو جسم مختلف دو تصویر را روی هم می بیند
- پرش تصویر؛ یعنی با تغییر فوکوس از یک چشم به چشم دیگر، تصویری که توسط میدان دید چشم ها ایجاد شده بود تغییر می کند
- از دست دادن درک عمق تصویر؛ در این وضعیت فرد نمی تواند اجسام موجود در اطراف خود را از نظر نزدیکی یا دوری به درستی درک کند
- پلک زدن مداوم مخصوصا در شرایطی که نور محیط زیاد باشد
- بستن یا پوشاندن یک چشم هنگام نگاه کردن به چیزی در فاصله نزدیک
- کج کردن یا چرخاندن سر برای بهتر دیدن تصاویر
- سردردهای شدید
- مشکل در خواندن
- تاری دید
- خستگی چشم
این علائم بسته به شرایط و میزان حاد بودن بیماری دائمی یا موقتی است و یا افراد فقط بعضی از مواقع این علائم را تجربه می کنند.
انواع انحراف چشم در بزرگسالی
به گفته پزشکان تقریبا ۴٪ از بزرگسالان، انحراف چشم را تجربه می کنند. این وضعیت را می توان از لحاظ ناهماهنگی تعریف و به انواع مختلف تقسیم بندی کرد که شایع ترین آن ها به شرح زیر است:
- ایزوتروپی، چشم ها به سمت داخل می روند.
- اگزوتروپی، یک یا هر دو چشم به بیرون نگاه می کنند.
- هایپرتروپی، یکی از چشم ها خارج از تراز به سمت بالا حرکت می کند.
- هیپوتروپی، یکی از چشم ها خارج از تراز به سمت پایین حرکت می کند.
همچنین بخوانید:دانستنی های چشم انسان
علت انحراف چشم در بزرگسالی
بیشتر بزرگسالانی که انحراف چشم دارند، با این بیماری متولد شده اند؛ آن ها ممکن است در کودکی علائم را جدی نگرفته باشند و یا درمان را کامل نکرده باشند و همین امر باعث شده است که انحراف چشم با افزایش سن جدی تر شود. علل دیگری که منجر به ایجاد انحراف چشم در دوران بزرگسالی می شود به شرح زیر است:
1- ضعف عضلات ماهیچه چشم
برای این که چشم ها در یک خط قرار بگیرند و ما بتوانیم به راحتی ببینیم، در هر یک از چشم ها نیاز به شش عضله داریم که وقتی این عضلات به درستی کار نکنند، انحراف چشم اتفاق می افتد. فرد مبتلا به انحراف چشم هم زمان دو چیز متفاوت را می بیند که اغلب باعث دوبینی می شود؛ این مشکل در کودکان نگران کننده تر است زیرا مغز برای جلوگیری از دوبینی، بینایی یک چشم را از بین می برد که این امر منجر به آمبلیوپی یا “تنبلی چشم” می شود. انحراف چشم بزرگسالان ممکن است از دوران کودکی باقی مانده باشد و یا یک مشکل جدید باشد. این بیماری در بزرگسالان هم می تواند بینایی را مختل کند و هم به عزت نفس افراد آسیب جدی وارد کند.
2- آسیب چشم
تروما یا آسیب چشم یکی از شایع ترین علت انحراف چشم در بزرگسالی است. اگر فردی از ناحیه چشم آسیب ببیند، یکی از پیامدهای احتمالی این است که چشم دچار انحراف داخلی یا خارجی می شود. این نوع انحراف چشم معمولا به دلیل آسیب به بینایی چشم است و همین آسیب بینایی، چشم را دچار مشکل می کند. همچنین اگر آسیبی به سر وارد شود، عصب چشم با کمترین فشار وارده به شدت آسیب می بیند و دچار انحراف چشم می شود.
3- سکته مغزی و تومور
سکته مغزی، تومور و سایر ضایعات فشاری در مغز یا در مدار چشم می تواند باعث آسیب و یا ضعف اعصابی شود که ماهیچه های چشم را کنترل می کنند و در نهایت منجر به انحراف چشم می شود. زمانی که سکته مغزی رخ می دهد، اکسیژن لازم به عصب هایی که مسئول کنترل حرکات چشم هستند نمی رسد؛ به دلیل این که این عصب ها در ساقه مغز هستند، تحت تاثیر سکته مغزی قرار می گیرند. بنابراین اگر یک یا چند عصب جمجمه که عضلات چشم را کنترل می کنند آسیب ببینند، انحراف چشم اتفاق می افتد؛ زیرا در نتیجه آن آسیب، یکی از ماهیچه های چشم دیگر به خوبی کار نمی کند.
4- بیماری گریوز
بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که باعث پرکاری تیروئید می شود؛ یعنی باعث می شود غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند که در نتیجه آن، بیمار علائم مختلفی از جمله کاهش وزن، ضربان قلب سریع یا نامنظم، اضطراب، لرزش، تعریق، خستگی و مشکلات خواب را تجربه می کند. بیماری گریوز زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی بادی هایی تولید کند و غده تیروئید را برای تولید بیش از حد هورمون تیروئید، تحریک کند. این بیماری عوارض جبران ناپذیری را برای چشم به همراه دارد و باعث مشکلاتی مانند برآمدگی، دوبینی و سوزش چشم می شود که در نهایت ممکن است منجر به انحراف چشم در بزرگسالی شود.
5- سایر علل
علت انحراف چشم در بزرگسالی همچنین ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سابقه خانوادگی
افرادی که والدین و یا خواهر و برادری دارند که به این بیماری مبتلا باشد، بیشتر در معرض ابتلا به انحراف چشم قرار دارند.
- شرایط پزشکی زمینه ای
افراد مبتلا به بیماری هایی مانند فلج مغزی و یا افرادی که دچار سکته مغزی یا آسیب به سر شده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- دیگر مشکلات بینایی
عواملی دیگری که بینایی را تحت تاثیر قرار می دهند، مانند آب مروارید، پتوز شدید و اسکار قرنیه، خطر ابتلا به انحراف چشم را افزایش می دهند.
- بیماری سندرم داون
تقریبا ۲۰ تا ۶۰٪ از افرادی که مبتلا به سندرم داون هستند، در معرض ابتلا به انحراف چشم نیز می باشند.
- هیدروسفالی
نوعی بیماری که منجر به تجمع آب در مغز و ایجاد انحراف چشم می شود.
- بیماری های چشمی درمان نشده
افرادی که دچار دوربینی درمان نشده هستند ممکن است به دلیل تمرکز بیشتر چشم برای دید بهتر، به انحراف چشم مبتلا شوند.
- سندرم گیلن باره
سندرم گلین باره نوعی اختلال نادر اما خطرناک است که سیستم ایمنی بدن به اعصاب حمله می کند و یکی از عواض آن دوبینی یا ناتوانی در حرکت دادن چشم ها می باشد.
- بیماری های دیگر
بیماری های دیگری مانند دیابت، بوتولیسم، سندرم براون، سندرون دوئن و مشکلات سیستم عصبی، ممکن است با عارضه انحراف چشم همراه باشند.
درمان انحراف چشم در بزرگسالان
راه های مختلفی برای درمان وجود دارد؛ شناسایی علت انحراف چشم در بزرگسالی و تشخیص و درمان به موقع آن، اغلب با نتایج عالی همراه است. افراد مبتلا به انحراف چشم، چندین گزینه درمانی برای بهبود هم ترازی و هماهنگی چشم ها دارند که به شرح زیر است:
1- جراحی
رایج ترین درمان برای درمان انحراف چشم، جراحی است. جراحی می تواند تراز چشم را بهبود بخشد و به بازیابی بینایی کمک کند. انحراف چشم زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های اطراف چشم خیلی سفت یا خیلی ضعیف شده باشند. چشم پزشک در طی جراحی، برخی از ماهیچه های چشم را حرکت می دهد تا چشم ها در یک راستا قرار بگیرند. گاهی اوقات درمان انحراف چشم به بیش از یک عمل جراحی نیاز دارد.
جراحی معمولا به صورت سرپایی در بیمارستان یا مراکز جراحی با استفاده از بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می شود. جراح چشم پزشک یک برش کوچک در بافت چشم ایجاد می کند تا به عضلات چشم دسترسی پیدا کند، سپس ماهیچه های چشم را در جهت یکسان قرار می دهد. چند روز پس از جراحی، بیمار می تواند به روال قبل بازگردد.
2- عینک منشوری
این لنزهای منشوری خاص از یک طرف ضخیم تر از طرف دیگر هستند. منشورها نور ورودی به چشم را تغییر می دهند و میزان انحراف چشم برای مشاهده اشیا را کاهش می دهند. گاهی اوقات حتی منشورها می توانند انحراف چشم را از بین ببرند.
3- سم بوتولینوم (بوتاکس)
در برخی موارد، تزریق این دارو در عضلات چشم می تواند به درمان انحراف چشم کمک کند. این سم ماهیچه هایی که چشم ها را به درستی تراز نمی کنند را فلج می کند. اثر این نوع بوتاکس ممکن است فقط چند ماه دوام داشته باشد و یا به طور دائمی هم ترازی چشم را بهبود ببخشد.
4- بینایی درمانی
گاهی اوقات پزشک متخصص چشم برنامه ای ساختاریافته از فعالیت های بینایی را برای بهبود هماهنگی چشم و تمرکز چشم افراد تجویز می کند. بینایی درمانی به چشم و مغز آموزش می دهد تا به طور موثرتری با هم کار کنند. این تمرینات چشمی می تواند به مشکلات حرکت چشم، تمرکز چشم و همکاری چشم ها کمک کند و ارتباط چشم و مغز را تقویت کند. این نوع درمان هم می تواند در مطب و هم در خانه انجام شود.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
