همه آنچه که باید درباره شپش سر بدانید
شپش حشره ریزی است که از طریق انتقال مستقیم از موهای شخص مبتلا به موهای شخص دیگری وارد می شود و از خون پوست سر انسان تغذیه می کند. داشتن شپش نشانه ای از بهداشت فردی نامناسب نیست و اغلب کودکان را درگیر می کند. برای از بین بردن شپش سر، داروهایی وجود دارد که با پیروی دقیق از دستورالعمل های آن ها می توان از شر این حشره ریز خلاص شد.
شپش سر چیست؟
شپش حشرات ریز و خزنده ای هستند که در موهای سر انسان زندگی می کنند و از خون پوست سر تغذیه می کنند و تخم هایی می گذارند که به nits معروف است و محکم به ساقه های مو می چسبند و اغلب به دلیل ریز بودن شان، دیده نمی شوند.
علائم شپش سر
علائم و نشانه های شایع شپش سر شامل موارد زیر است:
1- خارش
شایع ترین علامت، احساس خارش در پوست سر، پشت سر، گردن و نزدیک گوش است زیرا شپش بیشتر در این مناطق زندگی می کند. خارش واکنش آلرژیک بدن به نیش شپش است. زمانی که فرد برای اولین بار به شپش سر مبتلا می شود به مدت ۴ تا ۶ هفته خارشی ندارد و با گذشت این زمان، دچار خارش می شود.
همچنین بخوانید: معرفی شایع ترین انواع بیماری پوستی
2- شپش روی پوست سر
در برخی شرایط می توان شپش ها را دید اما تشخیص آن ها اغلب سخت است؛ زیرا آن ها کوچک هستند، از نور دوری می کنند و با سرعت حرکت می کنند.
3- احساس غلغلک در سر
برخی از افراد مبتلا به شپش گزارش کرده اند که احساس می کنند چیزی در موهایشان در حال حرکت است و نوعی حس شبیه به غلغلک دادن را در سر و موهایشان احساس می کنند.
4- تخم شپش روی ساقه مو
تخم شپش ممکن است به ساقه مو، اطراف گوش و خط موی گردن بچسبد اما به سختی دیده می شود زیرا بسیار ریز هستند.
5- زخم های ناشی از خاراندن
خاراندن اغلب منجر به برآمدگی های کوچک و قرمزی می شود که گاهی ممکن است عفونی شود؛ به همین دلیل بر اثر داشتن شپش، ممکن است زخم هایی ناشی از خاراندن روی پوست سر، گردن، پشت گوش و حتی شانه ها ایجاد شود.
6- مشکل در خوابیدن
شپش ها در شب بیشتر فعال و در حرکت هستند؛ به همین دلیل ممکن است خواب افراد را مختل کنند.
شپش سر بیشتر چه کسانی را مبتلا می کند؟
ابتلا به شپش می تواند برای هر کسی اتفاق افتد اما اغلب در بین کودکان ۳ تا ۱۱ سال و خانواده های آن ها رخ می دهد. دلیل این که این کودکان بیشتر در معرض خطر هستند این است که هنگام بازی با کودکان دیگر، تماس مستقیم سر به سر دارند و ممکن است وسایل شخصی موهایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
شیوع شپش سر
شپش تقریبا شایع است و هر سال حدود ۶ تا ۱۲ میلیون نفر را مبتلا می کند. همان طور که گفته شد، شپش در میان کودکان سنین مدرسه که بیشتر با یکدیگر تماس نزدیک دارند و یا شانه، برس، کلاه و سایر لوازمی که با مو و سر آن ها در تماس است را با یکدیگر به اشتراک می گذارند، بیشتر دیده می شود.
عوامل خطر شپش سر
شپش سر عمدتا از طریق تماس مستقیم پخش می شود. بنابراین خطر پخش شدن شپش در میان کودکانی که با هم بازی می کنند یا مدرسه می روند بیشتر است.
عوارض شپش
اگر کودک به دلیل داشتن شپش دچار خارش شود، با خاراندن مداوم، پوست ممکن است شکاف بردارد و دچار عفونت شود.
انتقال شپش
شپش نمی تواند بپرد یا پرواز کند، شپش می خزد و اغلب در خانواده یا در میان کودکانی که در مدرسه یا هنگام بازی کردن ارتباط نزدیکی با هم دارند از طریق تماس مستقیم سر، از فردی به فرد دیگر سرایت می کند. بنا بر این گفته، لازم است بدانید که عدم رعایت بهداشت، باعث ایجاد شپش سر نمی شود و علاوه بر آن، حیوانات خانگی و دیگر حیوانات نیز نمی توانند شپش را به انسان منتقل کنند.
همچنین این احتمال بسیار کم است که شپش بدون تماس مستقیم پخش شود اما در موارد نادری دیده شده است که حشرات شپش ممکن است از طریق وسایل شخصی نیز سرایت داشته باشند. این وسایل شامل موارد زیر است:
- کلاه و روسری
- برس و شانه
- لوازم جانبی مو
- هدفون
- بالش، حوله و لوازم شخصی دیگر مانند پتو و ملحفه
پیشگیری از ابتلا به شپش سر
همان طور که بارها گفتیم، انتشار تنها به صورت مستقیم اتفاق می افتد و احتمال انتشار غیرمستقیم شپش از طریق وسایل شخصی بسیار کم است. برای پیشگیری از گسترش شپش سر این نکات را به کودکان خود آموزش دهید:
- لباس هر کس به چوب لباسی جدایی آویزان شود.
- شانه، برس، کلاه و روسری هرگز به طور مشترک استفاده نشود.
- از دراز کشیدن روی تخت، کاناپه یا بالش هایی که در تماس با فرد مبتلا به شپش بوده است خودداری شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با توجه به مطلب خوانده شده و یا شواهد دیگری که وجود دارد و از آن ها با خبرید، اگر به داشتن شپش سر مشکوک هستید به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا وجود آن را تایید یا رد کند و در صورت تایید شدن، درمانی را برای آن تجویز کند.
مواردی هست که ممکن است با شپش اشتباه گرفته شوند؛ این موارد عبارتند از:
- شوره سر
- باقی مانده محصولات مو روی سر
- وجود بافت موی مرده روی ساقه مو
- وجود کثیفی روی مو
- سایر حشرات کوچک موجود در مو
تشخیص شپش
تشخیص شپش با معاینه چشمی انجام می شود اگرچه به دلیل ریز بودن و سرعت حرکت شپش ها، دیدن آن ها بسیار سخت است اما امکان پذیر است. اگر با دقت به موهای سر فرد مبتلا به شپش نگاه کنید می توانید چیزهای کوچک سفید چسبیده به ساقه مو را ببینید؛ این چیزها همان تخم های شپش هستند که شبیه شوره سر هستند اما به راحتی با برس زدن و یا تکان دادن موها از روی مو تکان نمی خورند.
بنابراین اگر به شپش مشکوک شدید می توانید در خانه آن را بررسی کنید؛ برای این کار کافی است از یک شانه دندانه ریز و یا شانه مخصوص شپش استفاده کنید و برای پیدا کردن شپش ها آن را به آرامی در موهای فرد مبتلا شانه بزنید و به موها و کف سر او با دقت نگاه کنید.
درمان شپش
استفاده از شامپوها، لوسیون ها و یا کرم های مخصوص، شپش سر را از بین می برد. شامپوهای دارویی بدون نسخه حاوی ماده ای به نام پیرترین یا پرمترین هستند که شپش ها را از بین می برند. فقط لازم است که دستورالعمل های داروها را با دقت و به همان صورت که نوشته شده است دنبال کنید؛ چرا که درمان شپش تنها در صورتی موفقیت آمیز است که دستورالعمل های مربوط به نحوه استفاده از داروها، مدت زمان استفاده از داروها و این که هر چند وقت یک بار باید درمان را تکرار کنید را بدانید و از همه مهم تر به آن عمل کنید؛ به این صورت که مو به موی دستورالعمل درمان را اجرا کنید.
همان طور که می دانید، شپش ها به تارهای مو می چسبند و به سختی می توان آن ها را از موها جدا کرد، مگر این که از یک شانه دندانه ریز برای جدا کردن آن ها استفاده کنید و حتما پس از استفاده از شانه یا برس آن را به مدت ۱۰ دقیقه در آب داغ بگذارید.
1- درمان شپش با شامپو
برای خلاص شدن از شر شپش ها می توان از شامپوهای بدون نسخه دارویی و یا شامپوهای تجویزی استفاده کرد و برای اثربخشی بیشتر درمان، مراحل زیر را دنبال کرد:
- دستورالعمل های روی برچسب شامپو را بخوانید.
- شامپو را روی پوست سر و تمام موها بمالید. برای قسمت های دیگر بدن از این شامپو استفاده نشود.
- طبق همان مدت زمان توصیه شده بر روی دستورالعمل، اجازه دهید که شامپو روی موها بماند و سپس آبکشی کنید.
- پس از شتسشو و آبکشی موها، از یک شانه دندانه ریز برای از بین بردن شپش ها استفاده کنید.
- طبق دستورالعمل توصیه شده روی محصول و یا به دستور پزشک متخصص، شستشو با شامپو را به همان دفعات گفته شده تکرار کنید.
برای از بین رفتن کامل شپش ها شاید تجویز چندین درمان لازم باشد و حداقل ۳ هفته طول می کشد تا تمام شپش ها از بین برود.
2- درمان سوپر شپش مقاوم
در طول سال ها، برخی از شپش ها تکامل یافته اند و سوپر شپش نام دارند؛ داروهای بدون نسخه به طور موثری این شپش ها را از بین نمی برند اما جای نگرانی نیست، داروهای نسخه ای قدرتمندی در دسترس هستند که تنها با یک دوز می توانند شپش های سوپر مقاوم را از بین ببرند. اگر با اولین دوره درمان نتیجه ای نگرفتید با پزشک متخصص خود مشورت کنید تا دوز دارو را بالاتر ببرد و یا داروی دیگری برایتان تجویز کند.
نکته آخر این است که اگر یکی از اعضای خانواده شپش دارد حتما باید تمام اعضای خانواده بررسی شوند و تحت درمان قرار گیرند زیرا شپش به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
