راهکار درمان ناخن جویدن کودکان
جویدن ناخن یکی از عاداتی است که گاهی کودکان به آن مبتلا می‌شوند. ناخن جویدن کودکان می‌تواند برای والدین ناخوشایند و آزاردهنده و برای سلامتی کودکان خطرناک باشد. ناخن جویدن نیز مانند مکیدن شست، معمولاً با گذشت زمان و خودبه‌خود از بین می‌رود. با این حال بسیاری از والدین نگران این عادت کودک خود هستند؛ زیرا امکان دارد این عادت تا بزرگ‌سالی ادامه پیدا کند. در این مقاله به بررسی علل ناخن جویدن و روش‌هایی برای ترک آن، خواهیم پرداخت.
علت ناخن جویدن کودکان چیست؟
تخمین زده می‌شود که 30 تا 60 درصد از کودکان و نوجوانان ناخن‌های خود را می‌جوند. پس جای نگرانی برای والدین وجود ندارد؛ زیرا فقط کودک آن‌ها مبتلا به ناخن جویدن نیست. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که جویدن ناخن ممکن است علت ژنتیکی داشته باشد. همچنین، اغلب کودک برای گرفتن توجه از سمت والدین (هرچند توجه منفی) اقدام به جویدن ناخن‌هایشان می‌کنند. شما به کودک اصرار می‌کنید که ناخن‌های خود را نجود و کودک برای جلب توجه بیشتر ناخن‌های خود را بیشتر و بیشتر می‌جود.
همچنین بخوانید: 16 راهکار طلایی در رفتار با کودک پرخاشگر
با این حال بیشتر متخصصان علت ناخن جویدن را، یک عادت می‌دانند؛ یعنی رفتاری تکراری که کودک از انجام آن آگاه نیست. برای اینکه بتوانیم عادت کودک خود را تغییر دهیم، باید بدانیم که عادت‌ها چگونه شکل می‌گیرند. 4 دلیل اصلی ایجاد عادت عبارت‌اند از:
- احساس کسالت: کودکان به‌دلیل بی‌حوصلگی ممکن است شروع به جویدن ناخن های خود کنند؛ زیرا کاری برای انجام دادن، ندارند.
- آسودگی و تسکین خود: عادت‌ها ممکن است پاسخی به استرس باشند. برای مثال، کودک برای تسکین استرس تکالیف مدرسه شروع به جویدن ناخن‌های خود می‌کند.
- احساس آرامش: برخی از عادت‌های ما برای رسیدن به آرامش به وجود می‌آیند. برای مثال، مکیدن انگشت شصت برای کودک، بودن در رحم مادر و احساس آرامش آن زمان را تجلی می‌کند.
- تقلید: بسیاری از رفتارهای کودکان، تقلید از والدین و سایر بزرگ‌سالان است. بدین ترتیب اگر والدی ناخن‌های خود را می‌جود، نمی‌تواند از کودک انتظار رفتار متفاوتی را داشته باشد.
آیا باید نگران ناخن جویدن کودکان باشیم؟
همان‌طور که در ابتدای متن اشاره کردیم، اغلب عادت‌ها خودبه‌خود ناپدید می‌شوند؛ با این حال ناخن جویدن می‌تواند خطراتی برای سلامت کودکان ایجاد کند. این خطرات عبارت‌اند از:
- قرمز شدن انگشتان کودک
- ایجاد درد در انگشتان
- ایجاد عفونت در دهان و ناخن
- جلوگیری از رشد طبیعی ناخن‌ها
- افزایش ورود میکروب به دهان و ایجاد بیماری
- ایجاد مشکلات دهان و دندان، مانند خراب شدن دندان، التهاب لثه و شکستن یا ترک خوردن دندان.
6 راهکار برای جلوگیری از جویدن ناخن در کودکان
لازمه ترک عادت‌های مضر، تقویت خودکنترلی است؛ اما چطور خودکنترلی را در کودکان افزایش دهیم؟ در واقع بیشتر بار کنترل عادت ناخن جویدن بر دوش والدین است. با انجام راهکارهای زیر می‌توانید به کودک خود کمک کنید که عادت ناخن جویدن خود را سریع‌تر، مؤثرتر و تضمینی ترک کند.
1. مطمئن شوید که فرزندتان از عادت خود مطلع است
اگر فرزند شما متوجه نباشد که ناخن‌های خود را می‌جود، قطعاً نمی تواند این عادت را ترک کند. همچنین، کودکان باید انگیزه کافی برای متوقف کردن عادت‌های خود را داشته باشند. اولین قدم برای ترک عادت این است که یک تیم قوی با کودک تشکیل دهید. از طریق بازی، داستان یا گفت‌وگوهای مسالمت‌آمیز به کودک خود کمک کنید تا بفهمد ناخن جویدن عادتی است که باید ترک شود.
البته دقت کنید که باید اطلاعات درست، دقیق و علمی به کودک بدهید. برای مثال از مشکلات دهان و دندان یا آلوده بودن اشیایی که آن را لمس کرده، صحبت کنید. هرگز کودک را نترسانید و از گفتن جملاتی، مانند «یه بچه‌ای ناخن می‌جوید بعد دستش قطع شد!» یا «اگه ناخنت رو بجوی یه درخت ناخن توی دلت درمیاد!» خودداری کنید.
2. ناخن های کودک را کوتاه کنید
وقتی ناخنی برای جویدن وجود نداشته باشد، عادت کودک از بین خواهد رفت. بدین ترتیب هر روز ناخن‌های کودک را کوتاه کنید. کوتاه کردن ناخن، به‌جز کنترل عادت ناخن جویدن، می‌توانید ورود میکروارگانیسم‌ها به بدن کودک را نیز کاهش داده و از بیمار شدن او جلوگیری کند.
3. یک جایگزین به کودک پیشنهاد کنید
همان‌طور که در تیترهای قبل مطالعه کردید، یکی از دلایل ایجاد عادت‌ها نداشتن سرگرمی و بی‌حوصلگی است. بدین ترتیب، برای کنترل عادت ناخن جویدن، می‌توانید سرگرمی‌های مختلفی به کودک ارائه کنید. برای مثال، می‌توانید از او بخواهید در کارهای خانه به شما کمک کند یا یک حلقه تقویت مچ برای او تهیه کنید.
همچنین کودکان ممکن است به‌دلیل استرس و اضطراب، اقدام به جویدن ناخن کنند. در این حالت شما می‌توانید از خمیر و اسلایم‌های بازی برای کاهش استرس و کنترل ناخن جویدن کودک استفاده کنید. علاوه بر این، برای سرگرم کردن کودک می‌توانید با او بازی کنید. کتاب‌های رنگ‌آمیزی، بازی‌های وانمودی، قایم باشک، بازی‌های فکری، حل کردن پازل و غیره می‌تواند حواس کودک شما را از عادت ناخن جویدن پرت کند.
4. از سیستم پاداش استفاده کنید
نظریه‌های رفتاری در روان‌شناسی، بهترین نظریه‌ها برای بهبود و تغییر رفتار کودک هستند. یکی از این روش‌ها، استفاده از سیستم پاداش ژتونی است. ابتدا یک نمودار هفتگی برای کودک تهیه کنید و آن را بر اساس ساعت و موقعیت تقسیم‌بندی کنید. برای مثال ممکن است کودک شما در موقعیت رفتن به مدرسه شروع به جویدن ناخن کند. روی این نمودار تک‌تک موقعیت‌هایی که کودک ناخن می‌جود را مشخص کنید.
پس از این، هربار که کودک در ساعت یا موقعیت‌های مشخص، ناخن جویدن خود را کنترل کرد، یک ژتون به او بدهید. در پایان هفته کودک می‌تواند تعداد ژتون‌هایی که دریافت کرده است را با یک جایزه معاوضه کند. دقت داشته باشید که لازم نیست جایزه‌های بزرگ و گران‌قیمت برای کودک تهیه کنید. گاهی پختن غذای موردعلاقه کودک می‌تواند یک جایزه باارزش برای او باشد.
5. استفاده از لاک های مخصوص ناخن جویدن
این مورد می‌بایست آخرین راهکار شما باشد و پیشنهاد می‌کنیم، اگر روش‌های دیگر مؤثر نبودند از آن استفاده کنید. لاک‌های جلوگیری از جویدن ناخن، حاوی ماده تلخ‌مزه دناتونیوم بنزوات، عصاره سیر و کاکتوس بوده و می‌تواند برای کنترل عادت ناخن جویدن و مکیدن انگشت مؤثر باشد.
البته دقت داشته باشید، هنگام غذا خوردن کودک از این لاک استفاده نکنید؛ زیرا باعث می‌شود کودک حس بدی نسبت به غذا خوردن پیدا کند. همچنین برخی از این محصولات حاوی فلفل بوده و در صورت برخورد با چشم می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد؛ بنابراین در انتخاب این نوع محصولات دقت داشته باشید.
6. یک رمز سِری بین خود و کودک داشته باشید
اغلب کودکانی که ناخن می‌جوند، در سن خودمحوری بوده و ممکن است با والدین لجبازی کنند؛ بنابراین با اصرار والدین برای ناخن نجویدن، بیشتر ناخن می‌جوند. همچنین ممکن است کودکان این عادت خود را در مهمانی یا موقعیت‌های دیگر انجام دهند. تذکر به کودکان جلوی دیگران باعث تضعیف عزت‌نفس آن‌ها شده و ممکن است دیگران بخواهند در شیوه تربیتی شما دخالت کنند.
برای جلوگیری از این مسائل می‌توانید برای یادآوری و تذکر به کودک از یک رمز استفاده کنید. رمز شما می‌تواند یک عبارت خاص یا یک حرکت، مانند چشمک، لمس شانه یا سوت باشد. داشتن یک رمز سری برای کودک سرگرم‌کننده و جالب خواهد بود.
ناخن جویدن و اختلالات کودکان
با اینکه ناخن جویدن یک رفتار معمول بین کودکان است؛ اما گاهی می‌تواند نشانه یک اختلال بزرگ‌تر باشد. اگر کودک شما مدت زیادی است که ناخن‌های خود را می‌جود و هیچ‌کدام از راهکارهای معرفی شده برای او اثربخش نبوده، پیشنهاد می‌کنیم با یک روان‌درمانگر کودک یا متخصص اطفال صحبت کنید. تحقیقات نشان داده‌اند، ناخن جویدن می‌تواند یکی از علائم اختلالات کم‌توجهی بیش‌فعالی، اضطراب جدایی، و نافرمانی مقاله‌ای باشد.
- اختلال ADHD: اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی یک اختلال عصبی-رشدی بوده و علائمی مانند تکانشگری، بی‌احتیاطی، عدم تمرکز و غیره دارد. کودکان مبتلا به ADHD نمی‌توانند روی یک فعالیت متمرکز بمانند، علاوه بر این استرس شدیدی را تجربه می‌کنند. بدین ترتیب، بی‌حوصلگی و استرس می‌توانند باعث ایجاد عادت ناخن جویدن در این کودکان شود.
- اختلال اضطراب جدایی: کودکان مبتلا به این اختلال هنگام جدایی از مراقبان خود، دچار اضطراب شدید می‌شوند. همان‌طور که حدس زدید، کودک برای غلبه بر اضطراب خود، اقدام به جویدن ناخن می‌کند.
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای: در این اختلال، کودکان با رفتارهای خصمانه، پرخاشگری و سلطه‌جویی تلاش می‌کنند، مَراجع قدرت، مانند پدر و مادر، والدین و کودکان بزرگ‌تر را به چالش بکشند. بدین ترتیب، این کودکان ناخن‌های خود را برای جلب توجه والدین می‌جوند.
سوالات متداول
چرا کودکان ناخن های خود را می جوند؟
ناخن جویدن کودکان می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند کودکان به‌دلایلی، همچون استرس، بی‌حوصلگی، بلند بودن ناخن‌ها، مسائل ژنتیکی و احساس آرامش اقدام به جویدن ناخن‌های خود می‌کنند.
چه راه حل هایی برای کنترل عادت ناخن جویدن کودک وجود دارد؟
سرگرم کردن کودک، صحبت کردن با او و توضیح دادن درباره مضرات ناخن جویدن، ارائه تشویق و پاداش به کودک و استفاده از لاک‌های جلوگیری از ناخن جویدن از جمله راه‌حل‌هایی برای کنترل این عادت کودکان است.
آیا ADHD علت جویدن ناخن است؟
تحقیقات نشان داده‌اند که عادت جویدن ناخن در بین کودکان ADHD بیشتر از سایر گروه‌ها است؛ اما نمی‌توانیم بگوییم تمام کودکانی که ناخن‌های خود را می‌جوند، مبتلا به بیش‌فعالی هستند.
جمع‌بندی
در این مقاله علل ناخن جویدن کودکان را بررسی کرده و راهکارهایی برای کنترل این عادت ارائه کردیم. عادت‌هایی، مانند ناخن جویدن، مکیدن انگشت، کندن موها و جویدن لب می‌تواند نشان‌دهنده استرس در کودک باشد. بدین ترتیب، بهتر است علائم کودک را جدی گرفته و به‌جای سرزنش او، رویداد استرس‌زا را متوقف کنید.
به یاد داشته باشید که توبیخ کودک، سخنرانی‌های طولانی، فریاد زدن و تنبیه باعث نمی‌شود که او از این عادت خود دست بکشد. در عوض، با کمی صبر و شکیبایی می‌توانید به کودک کمک کنید عادت ناخن جویدن را ترک کند. به نظر شما چه راه‌حل‌های دیگری برای کنترل این عادت وجود دارد؟
دانش‌آموخته روان‌شناسی هستم؛ اما در یکی از کلاس‌های واقعیت‌درمانی به این بینش رسیدم که «روان‌پزشکی» ایکیگای گمشده زندگی من است. در حال حاضر، بیشتر به «ویلیام گلاسر» درونم پروبال می‌دهم، درباره علوم‌پزشکی می‌خوانم، می‌نویسم و با شما به اشتراک می‌گذارم.
