انواع مزاج ها در طب سنتی ( بلغمی، دموی، صفراوی، سوداوی )

انواع مزاج ها شامل صفراوی، دموی، بلغمی و سودایی هستند که یکی از این چهار مزاج در افراد غالب است و باعث ویژگی های شخصیتی خاصی در آن ها می شود.

هر یک از مزاج ها طبعی دارند که به طور خلاصه مزاج صفراوی دارای طبع گرم و خشک، دموی گرم و مرطوب، بلغمی سرد و مرطوب و سودایی سرد و خشک است. برای حفظ تعادل و کارکرد بهتر بدن بهتر است غذاهایی را مصرف کنیم که با مزاج غالبمان تناسب داشته باشند.

انواع مزاج ها کدام اند؟

بقراط پزشک یونانی، برای اولین بار چهار مزاج اصلی را توصیف کرد که بر خلق و خو، عواطف و رفتار افراد تاثیر می گذارند. انواع مزاج ها به شرح زیر است:

1- مزاج صفراوی

این افراد برونگرا، هدفمند، با اراده، دارای اعتماد به نفس، جسور، خودکفا، بسیار مستقل، اهل ریسک، قاطع، صاحب نظر و کنترل گر هستند، به راحتی برای خود و دیگران تصمیم می گیرند، خواب کمی دارند، معمولا به اهداف و برنامه هایشان می رسند و تقریبا همیشه برنامه ای برای عملی کردن دارند، در برابر فشارهای دیگران تسلیم نمی شوند مگر این که واقعا نتوانند به نتایج دلخواهشان برسند، علبه بی عدالتی اجتماعی معترض هستند، به راحتی با دیگران ارتباط برقرار نمی کنند و دوستان صمیمی کمی دارند، به راحتی با دیگران همدردی نمی کنند و معمولا به سرعت عصبانی می شوند و به سرعت هم آرام می شوند.

2- مزاج دموی

افراد دموی به طور طبیعی برون گرا هستند، خیلی زود با محیط سازگار می شوند، فعال، خوش بین، هیجانی، پذیرا، خوش رو، صمیمی و رقابتی هستند، به سرعت با دیگران ارتباط برقرار می کنند و تمایل به همکاری با دیگران را دارند، بسیار مهربان و مردم گرا هستند، معمولا بی نظم و فراموشکار هستند و اغلب دیر به مقصد می رسند، گاهی در کنترل افکار و احساسات خود مشکل دارند، از تنهایی بیزار هستند، وقتی درگیر فعالیت های اجتماعی نباشند خیلی زود خسته می شوند، هنگام توضیح وقایع اغلب اغراق می کنند و جزئیات مهم را نادیده می گیرند، مطابق مد روز لباس می پوشند و در یک کلام وقتی با افراد دموی برخورد می کنیم احساس می کنیم که سال هاست او را می شناسیم. افرادی که در حوزه های تجارت، سیاست، ورزش و سرگرمی فعالیت دارند معمولا دموی مزاج هستند.

3- مزاج بلغمی

بلغمی ها درون گرا، آرام، منفعل، بی عاطفه، راحت طلب، بلاتکلیف، سازگار، سنتی، صبور و موافق هستند، به طور کلی از درگیر شدن اجتناب می کنند و سبک زندگی خصوصی و ساده ای دارند، زندگی بدون اضطرابی دارند، دوستان صمیمی کمی دارند، به دوستان خود بسیار وفادارند، با دیگران گرم و صمیمی هستند، به شدت در برابر تغییر مقاومت می کنند، اغلب کارهایشان را به تعویق می اندازند و ممکن است کینه توز باشند.

4- مزاج سودایی

سودایی ها درون گرا، شکاک، ترسو، منفی نگر، مصمم، جدی، فداکار، خلاق، توانا، وظیفه شناس، بااستعداد، کمالگرا، محتاط، منطقی، تحلیلی، جزئی نگر و برای انجام کارها به قوانین و استانداردها پایبند هستند، برای فکر کردن و برنامه ریزی به تنهایی نیاز دارند تا بتوانند بدون اضطراب و به طور موثر عمل کنند، از ریسک کردن، تصمیم اشتباه و ناتوانی می ترسند، اغلب به دنبال معنای پشت کلمات هستند، نسبت به نظر دیگران حساس هستند، نگران حال و آینده هستند و اغلب احساس گناه دارند و ممکن است بد خلق باشند.

برای مزاج سرد چی خوبه؟

افرادی که طبع سردی دارند برای سلامت بیشتر باید بیشتر غذاهایی با طبع گرم بخورند. این غذاها عبارتند از:

گوشت: گوشت پرنده ها، گوشت بز، غاز، بره، گوسفند، بوقلمون، جگر، خرچنگ، میگو، مرغ، ماهی های روغنی

محصولات لبنی: تخم مرغ، شیر، پنیر و پنیر خامه ای

سبزیجات: کدو حلوایی، کرفس، شنبلیله، جعفری، اسفناج، فلفل سبز و قرمز، سیر، پیاز، پیازچه، سیب زمینی، شلغم، تره فرنگی، کنگر فرنگی، مارچوبه و زیتون

میوه: انگور، انبه و هلو

آجیل: بادام هندی، بادام، پسته، فندق، گردو، هسته زرآلو، تخمه آفتابگردان و خرما

غلات: نان، گندم، آرد، پاستا، نخود

روغن: کره آب شده، روغن خردل، روغن زیتون، روغن کرچک و روغن آفتابگردان

ادویه جات: دارچین، زنجبیل، میخک، سیر، جوز هندی، پونه کوهی، پاپریکا، فلفل سیاه و قرمز، رزماری، زردچوبه، زعفران، ترخون، برگ بو، شوید، شاهی، رازیانه، نعناع، مریم گلی، نمک و آویشن

نوشیدنی: آب گرم، الکل، آب انگور، آبمیوه، چای سبز و دمنوش های گیاهی

چاشنی: سس چیلی، سس خردل، سس سویا، سس مایونز و سس پری پری

برای مزاج گرم چی بخوریم؟

افراد گرم مزاج برای حفظ تعادل بدنشان بهتر است غذاهای با طبع سرد بخورند که شامل موارد زیر است:

گوشت: گوشت گاو، گوساله، خوک، اردک، خرگوش، شترمرغ، خرچنگ، صدف و حلزون

محصولات لبنی: شیر نارگیل، شیر گاو، شیر بز، شیر سویا دوغ، کره، شیر برنج، سفیده تخم مرغ و ماست

سبزیجات: لوبیا سبز، چغندر، سیب زمینی، کلم بروکلی، گل کلم، نخود فرنگی، هویج، خیار، بادمجان، کدو حلوایی، کدو تنبل، کدو سبز، قارچ، بامیه، کاهو، تربچه، سویا، توفو و شلغم

میوه: همه میوه های ترش، سیب، گیلاس، نارگیل، گریپ فروت، لیمو ترش، زردآلو، پرتقال، زغال اخته، انجیر، کیوی، خربزه، توت، توت فرنگی، گلابی، به، هندوانه، آناناس، آلو، انار، تمشک، موز و آووکادو

آجیل: تخمه خربزه، تخمه کدو، تخمه هندوانه و بادام زمینی

غلات: برنج، لوبیا، جو، ذرت، آرد ذرت، عدس، دانه کتان، ارزن، نخود، ذرت بو داده، کره بادام زمینی و کنجد

روغن: کره آب شده، روغن نارگیل، روغن ذرت، روغن کنجد

ادویه جات: هل، گشنیز، زیره، ریحان، و اسطوخودوس

نوشیدنی: گلوکز، آب نیشکر، میلک شیک، بستنی، آب یخ، چای سیاه، قهوه و آبمیوه های ترش

چاشنی: سرکه بالزامیک، خیارشور، سس گوجه فرنگی و سرکه

برای مزاج بلغمی چی خوبه؟

از آن جایی که مزاج بلغمی سرد و مرطوب است، توصیه کلی برای رژیم غذایی افراد بلغمی این است که بهتر است این افراد بیشتر غذاهای گرم و خشک و کمتر غذاهای سرد و مرطوب بخورند. برخی از این غذاهای گرم و خشک عبارتند از:

گوشت و لبنیات: گوشت بره، گوشت شتر، تخم مرغ آب پز با فلفل سیاه یا دارچین، تن ماهی و یا هر ماهی دیگری مانند قزل آلا و کپور و پرندگان کوچک شکاری

سبزیجات: گل کلم، شلغم، مارچوبه، هویج، کرفس، جعفری، تربچه، سیر، پیاز، بادمجان، نخود فرنگی، رزماری، آویشن و روغن زیتون

میوه: سیب شیرین، انگور شیرین، انار شیرین، گلابی، موز، نارگیل

آجیل: دانه کتان، گردو، خرما، فندق، انجیر، تخمه آفتابگردان، پسته، بادام هندی و کاکائو

ادویه: نمک، فلفل سیاه و قرمز، زنجبیل، دارچین، زردچوبه، زعفران، شکر قهوه ای، عسل و چای سیاه و سبز

به طور کلی غذاهایی که سرد و مرطوب هستند، متابولیسم بدن افراد با مزاج بلغمی را کند می کنند و بهتر است از مصرف بیش از حد این غذاها اجتناب کرد مانند مرغ، شیر، فرآورده های شیری، هندوانه، خیار، بادمجان، کدو تنبل، کدو حلوایی، سیب زمینی، کاهو و عدس.

برای مزاج سودا چی خوبه؟

به دلیل این که مزاج سودایی سرد و خشک است، به طور کلی توصیه شده است که باید بیشتر غذاهای گرم و مرطوب و کمتر غذاهای سرد و خشک خورده شود. برخی از غذاهای گرم و مرطوب عبارت است از:

گوشت و لبنیات: گوشت بره، گوشت بوقلمون، تن ماهی و یا هر ماهی دیگری مانند قزل آلا و کپور، میگو، گوشت پرندگان، سوپ، شیر برنج، کره، شیر ارگانیک و تخم مرغ به ویژه زرده تخم مرغ

سبزیجات: گل کلم، بروکلی، شلغم، مارچوبه، هویج، کرفس، تربچه، نخود فرنگی، روغن کنجد و روغن بادام تلخ

غلات: لوبیا، گندم، کنجد

میوه: سیب قرمز یا زرد، زردآلو، انگور شیرین، خربزه شیرین، انار شیرین، گیلاس، انبه، گلابی، انجیر و آب سیب تازه

آجیل: دانه کتان، گردو، خرما، فندق، انجیر، پسته، بادام و بادام زمینی

و بهتر است از مصرف زیاد مواد غذایی مانند شیر، عدس، موز، خیار، بادمجان، کدو تنبل، کدو سبز و کاهو خودداری شود.

برای مزاج صفراوی چه بخوریم؟

از آن جایی که مزاج صفراوی گرم و خشک است، توصیه کلی رژیم غذایی برای افراد با این مزاج این است که بیشتر غذاهای سرد و مرطوب و کمتر غذاهای گرم و خشک خورده شود. لیستی از غذاهای سرد و مرطوب به شرح زیر است:

گوشت و لبنیات: به طور کلی افراد با مزاج صفراوی باید از مصرف زیاد اکثر گوشت ها خودداری کنند اما مصرف این موارد مشکلی برای آن ها ایجاد نمی کند؛ گوشت بز، مغز استخوان بز، ماهی سفید دریایی، مرغ، شیر، پنیر سفید، خامه، ماست و تخم مرغ به ویژه سفیده تخم مرغ.

سبزیجات: چغندر، کدو تنبل، کاهو، اسفناج، کدو سبز، خیار، بامیه، سیب زمینی، گوجه فرنگی، نخود سبز، قارچ، گلاب و نیلوفر آبی یا لوتوس

میوه: پرتقال، نارنگی، لیمو، کیوی، سیب سبز، آلو، گلابی، هندوانه، زردآلو، انار شیرین، هلو، آناناس و توت فرنگی

غلات: جو، عدس و برنج

و به یاد داشته باشید که باید از مصرف همه ادویه ها و اکثر گوشت ها خودداری کنید.

برای مزاج دموی چه بخوریم؟

توصیه رژیم غذایی برای مزاج گرم و مرطوب دموی این است که بیشتر غذاهای سرد و خشک و کمتر غذاهای گرم و مرطوب خورده شود. برخی از غذاهای سرد و خشک شامل موارد زیر است:

گوشت و لبنیات: گوشت گاو، گوشت بز، ماهی سفید، شیر پاستوریزه، پنیر گوسفند، ماست و تخم مرغ به خصوص سفیده تخم مرغ.

سبزیجات: چغندر، کدو تنبل، کاهو، گشنیز، اسفناج، کدو سبز، خیار، لیمو و زیتون

میوه: پرتقال، سیب سبز و ترش، آلو، گلابی، هندوانه، زردآلو، آلبالو و انار ترش

غلات: جو، عدس، ذرت و قهوه

بهتر است از مواد غذایی مانند انواع گوشت و ادویه ها اجتناب شود.

مریم حاتمی

دانش‌ آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.