5 تا از مهمترین عوارض شیر خشک برای نوزاد
استفاده از شیر خشک این روزها بسیار رایج شده است و خطر خاصی هم ندارد اما با عوارضی همراه است. یکی از عوارض شیر خشک برای نوزاد این است که ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود، ممکن است برای برخی از کودکان قابل هضم نباشد، شیر خشک ها فاقد آنتی بادی هستند، آماده کردن آن زمان می برد و باید مبلغی را برای خرید شیر خشک پرداخت کنید.
تفاوت شیر خشک با شیر مادر
شیر خشک بهترین جایگزین برای شیر مادر است و از نظر تغذیه ای نیز مشابه ویتامین ها و مواد معدنی موجود در شیر مادر است.
اگرچه شیر خشک مغذی و تا حدودی شبیه شیر مادر است اما دقیقا شبیه هم نیستند و تفاوت هایی با یکدیگر دارند؛ به عنوان مثال بافت شیر خشک غلیظ تر است و ممکن است هضم آن برای برخی از نوزادان دشوارتر از شیر مادر باشد که این منجر به گاز معده، استفراغ، مدفوع سفت تر و… می شود.
همچنین بخوانید: زمان مناسب برای از شیر گرفتن کودک
علاوه بر آن، شیر مادر به طور طبیعی حاوی آنتی بادی است که از نوزاد در برابر انواع عفونت ها و بیماری ها محافظت می کند و این آنتی بادی ها در شیر خشک وجود ندارد.
به طور کلی هر روشی که برای تغذیه کودکتان انتخاب می کنید چه شیر مادر، چه شیر خشم و چه ترکیبی از این دو، مهم ترین چیز این است که کودک به خوبی تغذیه شود و به خوبی از او مراقبت شود.
دلایل انتخاب شیر خشک برای نوزاد
آکادمی أطفال آمریکا (AAP) شیر مادر را به عنوان بهترین تغذیه برای نوزادان اعلام کرده است اما این بدان معنا نیست که شیر مادر بهترین انتخاب برای همه است.
والدین به دلایل مختلفی از دلایل شخصی گرفته تا دلایل پزشکی، شیر خشک را برای کودکشان انتخاب می کنند. برخی از این دلایل به شرح زیر است:
1- کافی نبودن شیر مادر
برخی از مادرها شیر کافی ندارند و به همین دلیل ممکن است شیردهی چالش برانگیز و با استرس همراه باشد؛ در این شرایط پزشک متخصص کودک شیر خشک را به عنوان مکمل و یا جایگزینی برای شیر مادر توصیه می کند.
2- برای راحتی مادر
برخی از والدین به این دلیل شیر خشک را انتخاب می کنند تا مادر راحت تر باشد و سایر مراقبان هم بتوانند به راحتی به نوزاد شیر بدهند، به خصوص در روزهای اول زایمان که مادر نیاز به استراحت بیشتری دارد در حالی که نوزاد نیاز دارد هر ۲ ساعت یک بار شیر بخورد.
3- آلرژی نوزاد به شیر مادر
اغلب نوزادان به شیر مادر حساسیت ندارند اما در موارد بسیار نادر، درصد بسیار کمی از نوزادان ممکن است به پروتئین های غذایی موجود در شیر مادر حساسیت داشته باشند و علائمی مانند استفراغ شدید را نشان دهند. در این شرایط هم به توصیه پزشک باید به جای شیر مادر از شیر خشک استفاده شود.
شیر خشک ها از چه موادی ساخته می شوند؟
به دلیل این که شیر خشک از همه نظر بیشترین شباهت را با شیر مادر داشته باشد، اکثر آن ها بر پایه شیر گاو هستند اما برخی دیگر از شیر خشک ها وجود دارد که برای نوزادان نارس و یا نوزادانی که مشکلات پزشکی خاصی دارند مورد استفاده قرار می گیرد.
1- شیر خشک بر پایه پروتئین شیر گاو
همان طور که گفته شد، به طور معمول شیر خشک نوزادان بر پایه شیر گاو است تا از نظر مواد مغذی مشابه شیر مادر باشد. برخی از نوزادان به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت دارند؛ از این رو این کودکان به انواع دیگری از شیر خشک ها نیاز دارند.
2- شیر خشک بر پایه سویا
شیر خشک سویا برای نوزادانی مفید است که نیازهای متابولیک خاصی دارند. نکته مهم این است که برخی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند ممکن است به شیر سویا نیز حساسیت داشته باشند.
3- شیر خشک هیدرولیز پروتئین
این نوع شیر خشک حاوی پروتئین هایی است که بیشتر از شیرخشک های معمولی هیدرولیز و یا تجزیه شده اند و برای نوزادانی مناسب است که به شیر خشک گاو و شیر خشک سویا حساسیت دارند و یا به طور کلی به پروتئین آلرژی دارند.
مواد مغذی موجود در شیر خشک
مواد مغذی موجود در شیر خشک ها به گونه ای است که نیازهای تغذیه ای نوزادان زیر یک سال را برآورده کند و این مواد مغذی در برخی از برندها کمتر و در برخی دیگر بیشتر وجود دارد که هنگام خرید باید به آن دقت کنید. مواد مغذی موجود در شیر خشک ها عبارت است از:
1- ویتامین ها
بیوتین، کولین، اینوزیتول، نیاسین، تیامین، ریبوفلاوین، پانتوتنیک، اسید فولیک و ویتامین های A، B6، B12، D، C، E و K.
2- مواد معدنی
کلسیم، مس، کلرید، ید، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سلنیوم، سدیم و روی.
3- مکمل های غذایی
اسیدهای چرب، پروتئین مانند اسیدهای آمینه، پروبیوتیک ها و اسید لینولئیک.
4- مواد اضافی
لاکتوز و روغن های گیاهی
عوارض شیر خشک برای نوزاد
در حالی که شیر خشک این روزها بسیار رایج شده و بی خطر است اما عوارض جانبی هم دارد که بهتر است آن ها را بدانید:
1- فاقد آنتی بادی
شیر خشک فاقد آنتی بادی است و سیستم ایمنی کودک را تقویت نمی کند. به همین دلیل است که می گویند هیچ چیز برای نوزاد بهتر از شیر مادر نیست زیرا شیر مادر حاوی آنتی بادی هایی است که با تقویت سیستم ایمنی کودک، از او محافظت می کند و از بیماری ها جلوگیری می کند.
2- قابل هضم نیست
به دلیل این که شیر خشک به صورت مصنوعی ساخته می شود، ممکن است برای برخی از نوزادان به راحتی قابل هضم نباشد و هضم آن زمان بیشتری طول بکشد. به همین خاطر گاهی اوقات نوزادان بلافاصله پس از خوردن شیر خشک استفراغ می کنند.
3- حساسیت زا است
احتمال ابتلا به عفونت های تنفسی و آلرژی های غذایی در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند بیشتر از نوزادانی است که شیر مادر می خورند. عوارض احتمالی شیر خشک نوزادان شامل اگزما، ناراحتی معده و آبریزش بینی است. در موارد نادر شیر خشک همچنین ممکن است باعث انتروکولیت نکروزان یا NEC در نوزادان نارس شود.
یکی دیگر از رایج ترین آلرژن های دوران کودکی حساسیت به شیر گاو است زیرا بسیاری از شیر خشک ها با شیر گاو ساخته می شوند. به گفته بهداشت ملی بریتانیا، حدود ۷٪ از نوزادان زیر یک سال به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت دارند. علائم حساسیت به شیر گاو عبارت است از واکنش های پوستی، مشکلات معده، گرفتگی بینی، اگزما و در موارد شدید منجر به تورم و مشکل در تنفس می شود.
همچنین مطالعات نشان داده است نوزادانی که شیر خشک می خورند در مقایسه با نوزادانی که شیر مادر می خورند بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های تنفسی، آلرژی، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، چاقی، مشکلاتی در رشد شناختی و سایر خطراتی برای سلامتی قرار دارند.
4- آماده کردن آن زمان بر است
در تهیه شیر خشک باید بسیار دقیق بود؛ یعنی مقدار مناسبی از پودر و میزان دقیقی از آب را باید با یکدیگر حل کرد تا شیر خوبی برای نوزاد آماده شود. همچنین باید آن را با دقت مخلوط کنید تا هوا وارد آن نشود و نوزاد دل درد نگیرد.
5- هزینه بر است
شیر مادر به طور طبیعی در بدن مادر تولید می شود در حالی که شیر خشک باید خریداری شود و از این رو هزینه بر است.
فواید شیر خشک برای نوزاد
شیر خشک علاوه بر عوارض، مزیت هایی هم دارد که بهتر است آن ها را بدانیم:
1- سرشار از مواد مغذی ضروری
شیر خشک دارای تمام مواد مغذی است که برای رشد نوزاد لازم است و همچنین از کودک در برابر انواع عفونت ها و کم خونی محافظت می کند.
2- با رژیم غذایی مادر ارتباطی ندارد
تغذیه نوزادانی که شیر مادر را می خورند با رژیم غذایی مادر مرتبط است؛ یعنی مهم است که مادر چه چیزهایی بخورد و چه چیزهایی را نخورد چرا که مواد غذایی که مادر می خورد از طریق شیر او مستقیم بر نوزاد تاثیر می گذارد. بنابراین یکی از مزیت های شیر خشک این است که به رژیم غذایی مادر ارتباطی ندارد و مادر می تواند هر چه می خواهد و نمی خواهد را بخورد.
3- تغذیه آسان در هر زمان و هر مکان
واقعیت این است که شیر دادن در برخی از اوقات و برخی از مکان ها مشکل است و این مشکل به راحتی با شیر خشک قابل حل است. علاوه بر آن، مادرانی که شیر خود را به نوزاد می دهند باید اغلب اوقات برای شیر دادن به کودکشان در دسترس باشند در حالی که اگر نوزاد شیر خشک بخورد، مادر می تواند مدت بیشتری در دسترس نباشد و یا به کارهای شخصی اش برسد.
4- کاهش خطر بیماری های قابل انتقال
در شیردهی خطر انتقال بیماری از مادر به نوزاد زیاد است؛ به همین خاطر شیر خشک این خطر را کاهش می دهد و سلامت کودک را تضمین می کند.
5- عدم درد نوک پستان
از آن جایی که شیردهی اغلب با درد نوک پستان همراه است و این مشکل بسیار شایع است، مادرانی که به نوزادشان شیر خشک می دهند چنین مشکلی ندارند.
استفاده ایمن از شیر خشک
هنگام تغذیه با شیر خشک باید به نکات ایمنی توجه داشت:
- ماندگاری شیر خشک معمولا یک سال است.
- آبی که استفاده می شود باید آب جوشیده خنک شده باشد.
- برای گرم کردن شیر خشک باید شیشه شیر را چند دقیقه در یک کاسه آب گرم قرار داد.
- شیر خشک را طبق دستوالعمل ترکیب کنید.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
