معرفی انواع فشار خون و درمان آن
زمانی که به پزشک مراجعه می کنیم، اندازه گیری فشار خون یکی از مهم ترین آزمایش های معمولی است که باید انجام دهیم. فشار خون در واقع نیرویی است که خون را به شریان ها وارد می کند و قلب برای پمپاژ خون به تمام نواحی بدن، از آن استفاده می کند. در ادامه به بررسی انواع فشار خون می پردازیم.
نحوه اندازه گیری فشار خون
فشار خون بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می شود و به صورت ۲ رقمی نشان داده می شود:
- فشار سیستولیک فشاری است که با پمپاژ قلب، در داخل شریان ها ایجاد می شود.
- فشار دیاستولیک فشاری است که هنگام شل شدن و استراحت عضله قلب، روی رگ های خونی ایجاد می شود.
در نمایش فشار خون ابتدا فشار سیستولیک (قسمت بالا) و سپس فشار دیاستولیک (قسمت پایین) نمایش داده می شود. به عنوان مثال اگر فشار خونی “۱۴۰ روی ۹۰” یا ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه باشد، به این معنی است که فشار سیستولیک ۱۴۰ میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه می باشد.
انواع فشار خون
زمانی که شریان های بدن سالم باشند، خون به راحتی جریان دارد و قلب مجبور نیست تا بیشتر کار کند؛ اما وقتی شریان ها خیلی باریک باشند و یا سفت شوند، فشار خون بالا می رود، قلب بیش از حد کار می کند و شریان ها ممکن است آسیب ببینند. فشار خون به صورت کلی به سه دسته تقسیم می شود:
- فشار خون طبیعی بین ۹۰/۶۰ میلی متر جیوه و ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه در نظر گرفته می شود.
- فشار خون بالا به فشار ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه و بالاتر از آن گفته می شود.
- فشار خون پایین زیر ۹۰/۶۰ میلی متر جیوه می باشد.
1- فشار خون طبیعی
کارشناسان فشار خون طبیعی را کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه درنظر می گیرند. البته فشار خون ۱۲۰/۸۰ و بالاتر و همچنین فشار پایین تر از ۱۴۰/۹۰ به عنوان فشار خون طبیعی رو به بالا در نظر گرفته می شود. فشار خون معمولا با بالا رفتن سن افزایش می یابد. بر اساس داده های جمعیتی، حدود ۴۲٪ از بزرگسالان فشار خون طبیعی دارند و کودکان نیز به ندرت به مشکل فشار خون بر می خورند و معمولا فشار خون نرمالی دارند.
2- فشار خون بالا
معمولا فشار خون بالا هیچ علائمی ندارد؛ به همین دلیل پزشکان آن را “قاتل خاموش” می نامند. ممکن است فردی سال ها فشار خون بالا داشته باشد و متوجه این موضوع نشده باشد؛ سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است که ۴۶٪ از بزرگسالان مبتلا به فشار خون بالا نمی دانند که به فشار خون بالا مبتلا هستند.
زمانی که فشار خون را اندازه گیری می شود، اگر مقدار سیستولیک بیش از ۱۴۰ میلی متر جیوه و مقدار دیاستولیک بیش از ۹۰ میلی متر جیوه باشد، یا اگر هر دو بالاتر از حد نرمال باشد، فرد به فشار خون بالا مبتلا می باشد. گاهی اوقات فشار خون بالا منجر به علائمی مانند سرگیجه و یا اختلالات بینایی می شود و در دراز مدت نیز خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی مانند حملات قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی و کلیوی را به همراه خواهد داشت.
بنابراین اگر مستعد فشار خون بالا هستید، باید مرتب فشار خود را چک کنید و اگر فشارتان بیش از حد بالا است، باید به فکر راه های مختلف درمانی برای کاهش فشار خون و خطرات ناشی از آن باشید.
3- فشار خون پایین
اگر فشار خون کمتر از ۹۰/۶۰ باشد، در واقع فشار خون پایین در نظر گرفته می شود. فشار خون پایین کمتر از دیگر انواع فشار خون اتفاق می افتد. ممکن است برخی از داروها منجر به کاهش فشار خون شوند و یا حتی این وضعیت به دلیل برخی از شرایط زمینه ای از جمله نارسایی قلبی و کم آبی ایجاد شود. گاهی هم فشار خون بیش از حد پایین می رود؛ به این وضعیت افت فشار خون می گویند که با علائمی از جمله سرگیجه، غش و گاهی شوک همراه است.
ابزارهای اندازه گیری فشار خون
به دلیل این که فشار خون در طول روز دائم در نوسان است، اندازه گیری آن باید بیش از یک بار انجام شود. فشار خون ممکن است به دلایلی مانند فعالیت بدنی، استرس، درد و یا گرما و سرمای شدید تغییر کند که این نوع افزایش فشار موقتی است و خیلی زود به حالت عادی خود باز می گردد؛ بنابراین اگر فشار خون فقط یک بار اندازه گیری شود و مشخص شود که بالا است، لزوما به این معنی نیست که همیشه بالا است.
علاوه بر آن، اندازه گیری فشار خون در مطب پزشک نیز گاهی دقیق نیست چرا که برخی افراد در حضور پزشک استرس می گیرند و فشارشان بالا می رود.
بنابراین برای این که به نتایج دقیق و درستی دست پیدا کنیم، باید فشار خون را در چندین روز مختلف و در زمان استراحت اندازه گیری کرد. فشار خون با ابزارهای مختلفی اندازه گیری می شود که شامل موارد زیر است:
1- فشارسنج دیجیتالی
فشارسنج دیجیتالی روی مچ دست، بازو و یا انگشت قرار داده می شود و با فشردن یک دکمه به راحتی فعال می شود و فشار خون را به طور خودکار بر اساس تغییرات حجم خون در شریان ها اندازه گیری می کند. این نکته را به خاطر داشته باشید که برای اندازه گیری فشار خون روی مچ دست، حتما باید مچ دست را در سطح قلب نگه دارید، در غیر این صورت نتیجه اشتباه خواهد بود. همچنین کنتورهای دیجیتال گاهی اوقات دچار خطا می شوند، به خصوص در افرادی که مشکل ریتم قلبی دارند.
2- دستگاه فشارسنج
این دستگاه شامل سه قسمت است: یک بازوبند که با هوا باد می شود، یک فشارسنج برای اندازه گیری فشار هوا در بازوبند و یک گوشی پزشکی برای گوش دادن به صدایی که با عبور خون از شریان براکیال (شریان اصلی موجود در بازو)، ایجاد می شود. مقیاس فشارسنج بین ۰ تا ۳۰۰ میلی متر جیوه است. این فشارسنج دارای یک پمپ لاستیکی برای باد کردن بازوبند و یک دکمه برای خروج هوا است.
برای اندازه گیری، بازوبند را دور بازو قرار داده و تا زمانی باد می شود که صدای عبور خون از شریان بازویی شنیده نشود. سپس هوا به آرامی از بازوبند خارج می شود. به محض این که فشار هوا در بازوبند پایین تر از فشار خون سیستولیک در شریان بازویی باشد، خون دوباره جریان پیدا می کند و زمانی که سرخرگ ها دوباره بسته می شوند و دیواره رگ ها پس از ضربان قلب به یکدیگر برخورد می کنند، صدای تپش ایجاد می شود و این صدا را می توان با قرار دادن گوشی پزشکی در نزدیکی آرنج شنید.
درست بعد از شنیدن اولین تپش می توان فشار خون سیستولیک را روی فشارسنج مشاهده کرد. هنگامی که فشار هوا در بازوبند به زیر فشار خون دیاستولیک در شریان بازویی می رسد، صدای تپش قلب قطع می شود و سپس رگ های خونی باز می مانند. درست زمانی که این تپش متوقف می شود، می توان فشار خون دیاستولیک را از روی فشارسنج خواند.
نکاتی برای داشتن فشار خون طبیعی
یکی از انواع فشار خون، فشار خون طبیعی است که با داشتن یک سبک زندگی سالم، یعنی رعایت عادات سالم و پرهیز از عادات غلط، به دست می آید. در این جا به چند نکته برای داشتن فشار خون طبیعی می پردازیم.
1- رژیم غذایی سالم
سعی کنید مصرف نمک را تا جایی که می توانید کاهش دهید و میوه و سبزیجات فراوان مصرف کنید. نمک فشار خون را بالا می برد؛ هر چه نمک بیشتر مصرف شود، فشار خون بالاتر می رود. مصرف نمک ایده آل در طول روز باید کمتر از ۶ گرم و یا معادل یک قاشق چایخوری باشد. به طور کلی داشتن یک رژیم غذایی کم چرب با فیبر زیاد مانند برنج سبوس دار، نان، ماکارونی و مقدار زیادی میوه و سبزیجات به کاهش فشار خون کمک می کند.
2- جلوگیری از مصرف بیش از حد الکل
نوشیدن مداوم الکل، به مرور زمان فشار خون را افزایش می دهد. مصرف مقدار توصیه شده الکل که حدود ۱۴ واحد در طول هفته است، بهترین راه برای جلوگیری از خطر ابتلا به فشار خون بالا است. علاوه بر آن، الکل کالری بالایی دارد که باعث افزایش وزن و افزایش فشار خون می شود.
همچنین بخوانید: عوارض مشروبات الکلی در مردان و زنان
3- کاهش وزن
اضافه وزن قلب را مجبور می کند تا برای پمپاژ خون در بدن سخت تر کار کند و همین امر منجر به افزایش فشار خون می شود. باید بدانید که کاهش وزن، تغییرات زیادی در فشار خون و سلامت کلی بدن ایجاد می کند.
4- افزایش فعالیت روزانه
فعال بودن و ورزش منظم به حفظ سلامت قلب، عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می کند. ورزش کردن همچنین باعث کاهش وزن و در نتیجه کاهش فشار خون می شود. بزرگسالان باید روزانه فعالیت های هوازی با شدت متوسط، مانند دوچرخه سواری و یا پیاده روی سریع انجام دهند. در واقع فعالیت بدنی می تواند شامل هر چیزی باشد، از ورزش کردن گرفته تا پیاده روی و باغبانی.
5- کاهش مصرف کافئین
نوشیدن بیش از ۴ فنجان قهوه در طول روز، فشار خون را افزایش می دهد. اگر از طرفداران پر و پا قرص قهوه، چای و یا سایر نوشیدنی های غنی از کافئین مانند کولا و برخی از نوشیدنی های انرژی زا هستید، باید کم کم مصرف آن ها را کاهش دهید. نوشیدن چای و قهوه به عنوان بخشی از یک رژیم متعادل خوب است، اما این نوشیدنی ها نباید مایعات اصلی باشند که در طول روز مصرف می کنید.
6- عدم مصرف سیگار
سیگار کشیدن علاوه بر فشار خون بالا، باعث باریک شدن عروق می شود که خود این مسئله، فشار خون را افزایش می دهد و با مسدود شدن رگ ها، حمله قلبی و یا سکته اتفاق می افتد. بنابراین اگر سیگار می کشید و فشار خون بالایی دارید، باید بدانید که شریان های شما خیلی سریع تر باریک می شوند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و ریوی در آینده به طور چشمگیری افزایش می یابد.
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
