علت خارش بدن چیست؟ از علل ساده تا بیماری‌های جدی
گاهی اوقات خارش پوست علت خاصی ندارد اما در اغلب موارد عوامل مختلفی مانند شرایط پوستی افراد، نیش حشرات، سن بالای ۶۵ سال، بیماری های پوستی، بیماری های داخلی، سرطان پوست، اختلالات عصبی، اختلالات روانشناختی، عوارض جانبی داروها، عوارض جانبی درمان سرطان و واکنش های آلرژیک می توانند علت خارش بدن باشند.
به طور کلی بسیاری از علت های خارش نگران کننده نیستند و به درمان های بدون نسخه و خانگی پاسخ می دهند.
علائم خارش پوست
خارش ممکن است فقط در نواحی کوچکی از پوست مانند پوست سر، بازو و پا اتفاق افتد و یا تمام بدن را تحت تاثیر قرار دهد و از علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب پوست
- خراشیدگی
- برجستگی، تاول و لکه
- پوست خشک و ترک خورده
- پوسته پوسته شدن پوست
علت خارش بدن چیست؟
علل خارش پوست عبارتند از:
1- وضعیت پوست
مانند خشکی پوست (گزروزیس)، اگزما (درماتیت)، پسوریازیس، گال، انگل، سوختگی، اسکار، نیش حشرات و کهیر.
2- نیش حشرات
زمانی که پشه ما را نیش می زند، علت خارش پوست مشخص است و معمولا در این شرایط خارش به سرعت از بین می رود اما زمانی که حشرات روی پوست زندگی می کنند و هر شب از بدن ما تغذیه می کنند، خارش طولانی مدت و غیرقابل کنترل می شود. حشراتی مانند ساس، شپش و کنه (گال) باعث خارش طولانی مدت می شوند.
3- سن بالای ۶۵ سال
با افزایش سن پوست تغییر می کند؛ در سنین بالای ۶۵ سالگی پوست نازک تر شده و رطوبت کمتری دارد و پوستی که خشک باشد بیشتر در معرض خارش قرار دارد.
4- بیماری های پوستی
بیماری های پوستی مانند آبله مرغان، درماتیت آتوپیک، اگزمای دیشیدروتیک، فولیکولیت، بیماری دست و پا و دهان، کندوها، پسوریازیس، نورودرماتیت، درماتوفیتوز، درماتیت سبورئیک و زونا می توانند علل خارش بدن باشند.
همچنین بخوانید: انواع عفونت پوستی ، علل و راه درمان
5- بیماری های داخلی
خارش بدن ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای مانند بیماری خونی و کم خونی، بیماری کبد، بیماری کلیوی، دیابت، HIV، مشکلات تیروئید مثل پرکاری غده تیروئید و برخی از انواع سرطان ها باشد.
خارش در افرادی که به بیماری هایی مانند لنفوم هوچکین یا لنفوم سلول T پوستی مبتلا هستند شایع است. خارش همچنین می تواند نشانه ای از بیماری پیشرفته کلیوی باشد و اغلب در افرادی ظاهر می شود که نزدیک به مرحله دیالیز هستند و یا در حال حاضر دیالیز می شوند. خارش در این افراد گسترده است و به خصوص در نواحی مانند پشت، بازوها و پاها شدید است.
خارش در افرادی که بیماری کبدی مانند هپاتیت C و سیروز یا انسداد مجرای صفراوی دارند نیز شایع است. وقتی خارش نشانه بیماری کبدی باشد اغلب از کف دست و پا شروع می شود و به سایر قسمت های بدن سرایت می کند.
6- سرطان پوست
در بسیاری از افراد، تنها علامت سرطان پوست یک نقطه جدید و یا یک نقطه در حال تغییر بر روی پوست است. گاهی اوقات این نقطه دچار خارش می شود و خارش تنها علامتی است که افراد می توانند با آن متوجه آن نقطه شوند.
7- اختلالات عصبی
هنگامی که یک عصب به دلیل بیماری یا جراحت به درستی کار نکند، می تواند باعث خارش پوست شود. بیماری های عصبی که می توانند باعث خارش شوند عبارتند از سکته، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، اعصاب فشرده و زونا (هرپس زوستر) اشاره کرد.
برخی از افراد پس از برطرف شدن بثورات زونا درد، بی حسی، خارش و گزگز دارند که ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد.
8- وضعیت روانشناختی
وضعیت روانشناختی افراد مانند اضطراب، وسواس فکری و افسردگی می توانند باعث خارش بدن شوند.
9- داروها یا درمان سرطان
خارش ممکن است یکی از عوارض جانبی مصرف برخی از داروها مانند آسپرین، مسکن های قوی و برخی از داروهای فشار خون باشد. علاوه بر آن، خارش همچنین ممکن است یکی از عوارض جانبی درمان سرطان باشد.
10- واکنش های آلرژیک
پوست می تواند به بسیاری از مواد واکنش آلرژیک نشان دهد و یکی از رایج ترین این موادها نیکل است؛ نیکا در بسیاری از محصولاتی که ما هر روز با آن ها در تماس هستیم وجود دارد مانند تلفن همراه، جواهرات، فریم عینک، زیپ، سگک کمربند و…
لاک ناخن، پشم، مواد شیمیایی، لاتکس، سیمان، عطرها، شامپوها، صابون ها، برخی از داروها، لوازم آرایش و بسیاری از چیزهای دیگر می توانند باعث واکنش آلرژیک، تحریک پوست و بثورات و خارش شوند.
11- واکنش به گیاهان یا جانوران
از بین گیاهان، پیچک سمی به ایجاد بثورات خارش دار معروف است اما این تنها گیاهی نیست که باعث واکنش آلرژیک می شود؛ گیاهان دیگری مانند سیر، گوجه فرنگی، فلفل، پیاز و توت فرنگی نیز ممکن است باعث واکنش های آلرژیک پوستی شوند.
افراد همچنین ممکن است به دلیل قرار گرفتن در آب اقیانوس، دریا، دریاچه و برکه نیز دچار بثورات خارش دار شوند. این خارش می تواند ناشی از انگل هایی باشد که در آب ها زندگی می کنند؛ انگل ها در پوست نفوذ می کنند و بعدا با علائمی مانند لکه های قرمز ریز، خارش شدید، جوش، کهیر و تاول ظاهر می شوند.
علت خارش بدن در شب
از علل خارش بدن در شب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- پاسخ خود ایمنی
سلول های ایمنی بدن ممکن است به سلول های سالم حمله کنند و آن ها را با مهاجمان خارجی اشتباه بگیرند و باعث التهاب، تورم و خارش شود.
2- دمای بدن
اگر دمای بدن در شب بالا باشد ممکن است پوست دچار خارش شود.
3- تغییرات هورمونی
در شب، بدن به اندازه روز هورمون تولید نمی کند؛ بنابراین از آن جایی که بدن شب ها هورمون کمتری دارد ممکن است خارش پوست اتفاق افتد.
4- خشکی پوست
بدن در شب رطوبت خود را از دست می دهد و این می تواند باعث خارش پوست شود.
5- محیط هایی با دمای بالا و رطوبت کم
محیط هایی که دمای زیاد و رطوبت کمی دارند می توانند یکی از علل خارش بدن در شب باشند مانند محیط هایی که در زمستان توسط گرمایش خانه گرم می شوند.
6- بیماری زمینه ای
خارش پوست در شب می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد مثل اضطراب، افسردگی، استرس، دیابت، بارداری، بیماری های کلیه و کبد، مشکلات تیرویید، بیماری های پوستی مانند درماتیت، اگزما و پسوریازیس، کم خونی، سرطان هایی مثل لوسمی یا لنفوم، آلرژی، عفونت ها، واکنش های دارویی و اختلالات عصبی.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از شرایط زیر را دارید باید به متخصص پوست مراجعه کنید:
- خارش بیش از دو هفته طول می کشد و با اقدامات خود مراقبتی بهبود نمی یابد.
- خارش شدید است و حواستان را از کارهای روزمره پرت می کند و یا مانع از خوابیدن می شود.
- به طور ناگهانی ظاهر می شود.
- کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
- با علائم دیگری مانند کاهش وزن، تب و یا تعریق شبانه همراه است.
اگر خارش شدید و طولانی مدت شود می تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد؛ باعث اضطراب و افسردگی می شود و یا خواب را مختل می کند. همچنین خاراندن زیاد هم می تواند شدت خارش را افزایش دهد و هم احتمالا منجر به آسیب های پوستی، عفونت و جای زخم می شود.
اگر خارش با وجود درمان به مدت ۳ ماه ادامه پیدا کرد، برای بررسی بیماری های پوستی به متخصص پوست مراجعه کنید و حتی شاید لازم باشد برای بررسی سایر بیماری ها به متخصص داخلی مراجعه کرد.
درمان خارش
خارش درمان های گوناگونی دارد که بسته به علت متفاوت است.
1- داروهای خوراکی
- آنتی هیستامین ها: درمان خارش ناشی از واکنش های آلرژیک، نیش حشرات، کهیر، اگزما، درماتوگرافی و درماتیت تماسی
- کورتیکواستروئیدها: درمان خارش ناشی از بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، کهیر مزمن، اگزما، پسوریازیس و واکنش های آلرژیک شدید
- سرکوب کننده های ایمنی: درمان خارش ناشی از SLE، کهیر مزمن و اگزما
- ضد قارچ: درمان خارش ناشی از پای ورزشکار، خارش ژوک، کرم حلقوی و بثورات پوشک
- آنتی بیوتیک ها: درمان خارش ناشی از بیماری کبدی
- مسدود کننده های بتا: درمان خارش ناشی از سیروز و پرفشاری خون پورتال
- تسکین دهنده های اسید صفراوی: درمان خارش ناشی از سیروز
- ضد افسردگی: درمان خارش ناشی از بیماری های کبدی
- ضد انگلی: درمان خارش ناشی از عفونت کرم سوزنی
- دیورتیک ها: درمان خارش ناشی از سیروز
2- داروهای موضعی
- استروئیدهای موضعی: درمان خارش ناشی از اگزما، گال، پسوریازیس، خارش نوروپاتیک، SLE، درماتیت تماسی، نیش حشرات، واکنش های آلرژیک و بثورات
- کرم های ضد قارچ: درمان خارش ناشی از عفونت های قارچی مانند کرم حلقوی، پای ورزشکاران، بثورات پوشک و خارش ژوک
- ضد افسردگی موضعی: درمان خارش ناشی از اگزما
- بی حس کننده های موضعی: درمان خارش ناشی از گال، نیش یا نیش حشرات، کهیر و بثورات
- اسکاب: درمان خارش ناشی از گال
- اکسید روی: درمان خارش ناشی از انوع بثورات مانند بثورات پوشک
- پدیکول کش: درمان خارش ناشی از شپش
3- تغییر سبک زندگی
- مرطوب نگه داشتن پوست: برای کاهش خارش ناشی از خشکی پوست یا اگزما
- پوشیدن لباس های راحت و گشاد: برای کاهش خارش ناشی از عفونت قارچی
- داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل: برای کاهش خارش ناشی از پسوریازیس، لوپوس، سیروز و اگزما
- مدیریت استرس: برای کاهش خارش ناشی از اگزما، پسوریازیس، درماتوگرافی و SLE
- خودداری از آب گرم: برای کاهش خارش ناشی از کهیر یا خشکی پوست
- رعایت بهداشت مناسب: برای کاهش خارش ناشی از شپش، کرم سوزنی، کرم حلقوی و زرد زخم
- استفاده از صابون و دستمال مرطوب، ملایم، ضد حساسیت و بدون عطر: برای کاهش خارش ناشی از خشکی پوست، اگزما و بثورات پوشک
- اجتناب از مواد حساسیت زا
دانش آموخته روان‌شناسی بالینی هستم. سال‌هاست با روان‌شناسی زندگی میکنم، درباره آن میخوانم، مینویسم و اغلب نوشته‌هایم را با دیگران به اشتراک می‌گذارم. همچنین تجربه نوشتن در زمینه‌های مختلف تکنولوژی، معلولیت و توانبخشی و علمی را نیز دارم.
