بهترین راه تشخیص بیماری سل چیست؟

سل یک عفونت باکتریایی است که اغلب بر ریه ها تاثیر می گذارد و در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد. بهترین راه تشخیص بیماری سل، انجام دو نوع آزمایش پوستی و خون است که در صورت مثبت شدن نشان می دهند فرد به بیماری سل مبتلا است.

بیماری سل چیست؟

سل یک بیماری عفونی است که باعث عفونت در ریه ها، ستون فقرات، مغز و یا کلیه ها می شود.

همچنین بخوانید: بررسی علائم عفونت ریه شدید

سل انواع مختلفی دارد؛ به همین دلیل می گویند همه کسانی که به سل مبتلا هستند علائم سل را نشان نمی دهند اما در صورت مثبت شدن آزمایش ها حتی بدون داشتن هیچ علائمی باید تحت درمان قرار بگیرند.

بیماری سل به طور کلی دارای سه مرحله است:

  • عفونت اولیه
  • سل نهفته
  • سل فعال

انواع بیماری سل

بیماری سل انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

1- سل فعال

در صورتی که آزمایش تشخیص بیماری سل مثبت باشد و علائمی هم وجود داشته باشد، سل از نوع فعال است که در ادامه به علائم سل فعال می پردازیم.

2- سل غیرفعال

اگر آزمایش تشخیص سل مثبت باشد اما هیچ علائمی وجود نداشته باشد، به این معناست که فرد به سل غیرفعال یا عفونت نهفته سل مبتلا است. در این نوع بیماری، به نظر می رسد که سل از بین رفته است در حالی که به طور نهفته در بدن وجود دارد و باید درمان شود.

3- سل ریوی

سل ریوی شایع ترین نوع بیماری سل است که ریه را درگیر می کند.

4- سل میلیاری سیستمیک

همان طور که می دانید باکتری سل علاوه بر ریه ها می توانند سایر قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار دهند که در این صورت به آن سل خارج از ریه می گویند.

این نوع از سل نوعی سل خارج از ریه است که در سراسر بدن پخش می شود، بر قسمت های مختلف بدن تاثیر می گذارد و باعث بیماری های مختلفی می شود که شامل موارد زیر است:

  • مننژیت یا التهاب مغز
  • سطح بالای گلبول های سفید خون در ادرار
  • بیماری پات یا سل نخاعی
  • بیماری ادیسون که یک بیماری غده فوق کلیوی است
  • هپاتیت یا عفونت کبد
  • لنفادنیت در گردن یا لنفادنیت سل

سل میلیاری سیستمیک یکی از انواع بیماری سل است.

علت بیماری سل چیست؟

سل به دلیل باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. این باکتری در قطره های تنفسی افراد مبتلا به سل وجود دارد و هنگام سرفه، عطسه، صحبت کردن، آواز خواندن و یا حتی خندیدن در هوا پخش می شوند و افراد دیگر را درگیر می کند. این نکته را در نظر داشته باشید که فقط افراد مبتلا به سل فعال ریوی می توانند بیماری را منتقل کنند.

اکثر افرادی که باکتری سل را تنفس می کنند با این باکتری مبارزه و از رشد آن جلوگیری می کنند؛ به این ترتیب باکتری سل در این افراد غیرفعال می ماند و افراد به سل از نوع غیرفعال یا نهفته مبتلا می شوند. در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود و نتواند از رشد باکتری جلوگیری کند، عفونت نهفته به سل فعال تبدیل می شود و بیماری پیشرفت می کند.

با این همه، اگرچه سل یک بیماری عفونی است، اما افراد به راحتی به آن مبتلا نمی شوند؛ معمولا باید زمان زیادی را با فرد مبتلا به سل گذراند تا به آن مبتلا شد.

شیوع بیماری سل

تا کنون حدود ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری سل مبتلا شدند و حدود ۱.۵ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

سل زمانی عامل اصلی مرگ و میر بود اما پس از این که محققان درمان آن را پیدا کردند تعداد مرگ و میر ناشی از آن به سرعت کاهش یافت.

علائم بیماری سل

افراد مبتلا به سل از نوع فعال علائم زیر را نشان می دهند:

  • تب و لرز
  • تعریق شبانه
  • کاهش وزن
  • از دست دادن اشتها
  • خستگی و ضعف
  • درد در قفسه سینه
  • سرفه همراه با خون
  • سرفه های طولانی مدتی که بیش از دو هفته طول می کشد.

سرفه های طولانی مدت یکی از علائم بیماری سل است.

عوامل خطر سل

افرادی که در معرض خطر ابتلا به سل هستند عبارتند از:

  • مبتلا بودن دوست نزدیک، همکار و یا اعضای خانواده به سل فعال
  • زندگی کردن و یا سفر به مناطقی که بیماری سل در آن جا شایع است مانند روسیه، آفریقا و…
  • کار کردن در محیط هایی که احتمال شیوع سل در آن جا بیشتر است. مانند زندان، سالمندان، آسایشگاه، پناهگاه، بیمارستان و سایر مکان هایی با مراقبت بهداشتی
  • در ارتباط بودن با افرادی که پرخطر هستند مانند افراد مبتلا به HIV، افراد بی خانمان، افرادی که در زندان هستند و افرادی که مواد مخدر تزریق می کنند.
  • کار کردن در آزمایشگاه مایکوباکتریولوژی
  • افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند نوزادان و کودکان
  • افراد مبتلا به بیماری کلیوی، دیابت و یا سایر بیماری های مزمن
  • افرادی که پیوند عضو انجام داده اند.
  • افرادی که تحت شیمی درمانی برای سرطان هستند.
  • تحت هر نوع درمان بودن برای انواع بیماری های مربوط به سیستم ایمنی
  • مصرف داروهای خاصی برای درمان آرتریت روماتوئید، بیماری کرون و پسوریازیس
  • سرطان های سر و گردن
  • وزن کم بدن و تغذیه نامناسب
  • مصرف هرگونه مواد مخدر

بهترین راه تشخیص بیماری سل

دو نوع آزمایش غربالگری وجود دارد که به عنوان بهترین راه تشخیص بیماری سل شناخته شده اند.

۱- آزمایش پوستی توبرکولین (TST)

در این آزمایش، ماده ای به نام مشتق پروتئین خالص (PPD) در زیر پوست ساعد تزریق می شود؛ پس از دو تا سه روز به پزشک مراجعه می شود تا محل تزریق مورد بررسی قرار گیرد. اگر نتایج مثبت باشد احتمالا باکتری سل در بدن فرد وجود دارد اما این مثبت بودن می تواند مثبت کاذب باشد در صورتی که فرد واکسن سل (BCG) را زده باشد، نتایج همچنین می تواند منفی کاذب باشد، بنابراین ممکن است این آزمایش بیشتر از یک بار از فرد گرفته شود.

۲- آزمایش خون (IGRA)

در این آزمایش که سنجش آزادسازی گاما اینترفرون نیز نام دارد، از فرد خون گرفته می شود سپس برای بررسی بیشتر نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود.

همچنین آزمایش های دیگری وجود دارند که نشان می دهند آیا عفونت سل فعال است یا نه و آیا ریه ها دچار عفونت شده اند یا نه. این آزمایش ها عبارتند از:

  • آزمایش (AFB) بر روی خلط و مایع ریه
  • رادیوگرافی قفسه سینه
  • سی تی اسکن برای بررسی تغییرات در ریه

آزمایش پوستی توبرکولین یکی از راه های تشخیص بیماری سل است.

درمان سل

درمان همه انواع سل با دارو است. افراد باید تمام داروهای تجویز شده را تا زمان گفته شده مصرف کنند؛ در غیر این صورت همه عفونت های بیماری از بین نمی روند.

برخی از انواع سل به دارو مقاوم است؛ به همین دلیل گاهی اوقات پزشک بیش از یک دارو برای درمان سل تجویز می کند و بسیار مهم است که تمام موارد گفته شده توسط پزشک را رعایت کرد.

عفونت و بیماری سل با داروهای زیر درمان می شود:

  • ایزونیازید
  • ریفامپین
  • اتامبوتول
  • پیرازینامید
  • ریفاپنتین

به گفته پزشکان، درمان سل نیاز به زمان دارد؛ هفته ها طول می کشد تا درمان برای سل از نوع فعال اثر کند و فرد انرژی بیشتر و علائم کمتری داشته باشد. افراد باید با توجه به نوع سلی که به آن مبتلا هستند حداقل ۶ ماه و حداکثر ۳۰ ماه داروهای خود را مصرف کنند تا بیماری شان درمان شود.

در نهایت چیزی که در درمان سل از همه مهم تر است تکمیل درمان است؛ یعنی مصرف تمام داروهای گفته شده، تا زمان گفته شده است که به درمان سل کمک می کند.

عوارض جانبی درمان سل

داروهای سل مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی دارد؛ برخی از افراد بیش از دیگران درگیر این عوارض جانبی می شوند که عبارتند از:

  • حساسیت پوستی
  • بی حسی و گزگز در دست ها و پاها
  • حالت تهوع و استفراغ
  • معده درد و درد شکم
  • از دست دادن اشتها
  • سردرد
  • گیجی
  • لرز
  • اسهال
  • درد و تورم مفاصل و عضلات
  • کمبود انرژی
  • ضعف
  • خارش پوست
  • زرد شدن پوست یا چشم (یرقان)
  • تیره شدن ادرار

حتما به یاد داشته باشید هرگونه عوارض جانبی که دارید را با پزشک خود مطرح کنید، این عوارض جانبی در برخی موارد ممکن است به این معنا باشد که کبد در حال آسیب دیدن است.

جلوگیری از ابتلا به بیماری سل

افراد معمولا قبل از ابتلا به سل برای مدت طولانی با فرد مبتلا به سل از نوع فعال در تماس بوده اند. با این حال رعایت نکات زیر به پیشگیری از انتشار عفونت کمک می کند:

  • شستن کامل و مکرر دست ها
  • جلوی دهان را گرفتن هنگام سرفه، عطسه و…
  • اجتناب از تماس نزدیک با افراد دیگر
  • اگر مجبور به تماس با افراد دیگر شدید حتما از ماسک صورت استفاده کنید و از افراد دیگر هم بخواهید که برای محافظت از خود ماسک بزنند.
  • اتاقی که داخل آن هستید را تهویه کنید؛ چرا که باکتری های سل به راحتی در فضا پخش می شوند.
  • مصرف کامل و درست داروهای تجویز شده توسط دکتر
  • اجتناب از رفتن به مدرسه یا محل کار قبل از هرگونه معاینه توسط پزشک متخصص
  • مهم ترین اقدامات برای جلوگیری از شیوع سل در بیمارستان، داشتن تهویه مناسب و استفاده از انواع تجهیزات حفاظت فردی است.

برای جلوگیری از ابتلا به سل در بیمارستان ها باید از تجهیزات حفاظت فردی استفاده شود.

در پایان

اگر در معرض ابتلا به بیماری سل قرار گرفتید، با کمک بهترین راه تشخیص بیماری سل که در این مطلب به آن ها اشاره کردیم از داشتن و نداشتن بیماری خود مطمئن شوید تا در صورت مثبت بودن هر چه سریع تر نسبت به درمان آن اقدام کنید؛ چرا که سل در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *